O Άϊ-Γιάννης στην αντίσταση: Ζωϊδαντώνης, ο γενναίος μαχητής

Τον Ζωϊδαντώνη από τον Άϊ-Γιάννη Αμαρίου, βασικό παράγοντα στην απαγωγή του στρατηγού Κράιπε, οι δύο Άγγλοι αξιωματικοί των ειδικών επιχειρήσεων, που οργάνωσαν και ηγήθηκαν της απαγωγής, τον περιγράφουν με εντυπωσιακό τρόπο. Ο επικεφαλής της επιχείρησης Φέρμορ επισημαίνει: «Συνεργαζόταν μαζί μας εδώ και χρόνια. Του έστειλα μήνυμα παρακαλώντας τον να έρθει μαζί μας και μέσα στα άγρια μεσάνυχτα εμφανίστηκε η οικεία του μορφή, με το φθαρμένο αστυνομικό αμπέχονο, το αδύνατο, πονηρό και κεφάτο πρόσωπό του».

Ο υπαρχηγός της απαγωγής, αξιωματικός Μος τον περιγράφει ως «έμπειρο μαχητή της αντίστασης… με μεγάλο ενθουσιασμό. Έχει έξυπνα και διαπεραστικά μάτια, έναν αέρα σοβαρότητας και επαγγελματισμού μαζί με κάποια ελαφράδα και είναι μου λένε, πολύ γενναίος άνθρωπος. Ο Γιώργος με διαβεβαιώνει ότι η αγαπημένη διασκέδαση του Αντώνη είναι να κόβει λαρύγγια και μοιάζει να έχει εξασκηθεί πολύ στο άθλημα. Σε αντίθεση με πολλούς Κρητικούς που μιλάνε χωρίς να λένε τίποτα, ο Αντώνης πολύ σπάνια λέει κάτι που δεν είναι απολύτως εύστοχο. Αυτό το τελευταίο τον ανεβάζει αφάνταστα στην εκτίμησή μου».

Για την εκτέλεση από τον Ζωϊδαντώνη, του οδηγού του Κράιπερ, γιατί τραυματισμένος δεν μπορούσε να βαδίζει προς τον Ψηλορείτη και κινδύνευαν, ο Φέρμορ τονίζει: «Ο Αντώνης έγειρε μπροστά μου με ένταση, ακούμπησε το ένα χέρι στη σκαλιστή αλαβάστρινη λαβή του στιλέτου του και με το άλλο χέρι έκανε τη χαρακτηριστική χειρονομία ότι του έκοψαν τον λαιμό, σε μια στιγμή πολύ γρήγορα δεν κατάλαβε τίποτα είπε κάποιος άλλος». Ο Μος συμπληρώνει: «Η ιστορία του Αντώνη υποθέταμε πως ήταν ένας έμμεσος τρόπος να μας πει ότι το μαχαίρι του είχε τώρα άλλη μια χαρακιά στη λαβή».

Ο συναγωνιστής του στην αντίσταση Στελιανός Καλογεράκης (Κατσαντωνιά) στα απομνημονεύματά του σημειώνει: «Το συναδέλφι ο Ζωϊδαντώνης ήταν γενναίος, τολμηρός, ριψοκίνδυνος, ανυστερόβουλος, σκληρός αγωνιστής, ένθερμος πατριώτης, με αυτοθυσία, γεμάτος πάθος και ζήλο, που τον οδηγούσε και σε υπερβολές. Τα θυσίαζε όλα για τον αγώνα. Σιχαινόταν τους δειλούς και φοβητσιάρηδες. Πεποίθησή του, κανένας οίκτος στους απογόνους των Ούννων, για τις φρικαλεότητες που διέπρατταν. Συνδεόμαστε με βαθιά φιλία, απεριόριστη αλληλοεκτίμηση, απόλυτη αλληλοεμπιστοσύνη και συνεργασία. Ήταν τα μάτια μου και τα αυτιά μου στις αντιστασιακές ομάδες. Συνεργαζόταν κυρίως με τους Άγγλους. Περιδιάβαινε ταχύτατα όλη την Κρήτη.

Συναντήσαμε μαζί τον Κράιπε και την ομάδα απαγωγής του, όταν στάθμευαν στους πρίνους μέσα, στου Χαλκιά, κοντά στο χωριό. Καθόμαστε άλλοτε οι δυο μας βαριά οπλισμένοι στης Τσαγκάρας το αρμί, μετά από συνάντησή μας με την ομάδα του Πετρακογιώργη στο Λιδολάκι, όταν ξαφνικά διμοιρία Γερμανών απέναντί μας ανέβαινε προς το χωριό. -Να τους χτυπήσουμε- μου λέει και ετοίμαζε το οπλοπολυβόλο του. Δεν έχω αντίρρηση και νάμι θα βγάλουμε του απάντησα, αλλά όσοι γλιτώσουν θα κάψουν το χωριό. Προβληματίσθηκε και δεν συνέχισε. Με άκουγε.

Την εποχή που κρύβαμε τη γυναίκα και τον γιο του οπλαρχηγού Μπαντουβά, στου μπάρμπα μου του Καλογεροσταύρου, τον συγκράτησα να μην προχωρήσει στην οργάνωση της εκτέλεσης φοβισμένων και απρόσεκτων, που τους είχαν ξεφύγει κουβέντες, όπως και ενός συγγενή του επειδή μου είπε: -Συμμαζευτείτε, γιατί εγώ δεν θα γενώ σαπούνι, επειδή εσύ και ο Αντώνης κάνετε τα παλληκάρια. Θα τα πω ούλα που κάνετε, αν με πιάσουν-. Ήταν αμείλικτος σε όποιον έθετε σε κίνδυνο τις δράσεις της αντίστασης και το χωριό».

Για την ηρωική του θυσία στη συμπλοκή στους Αρμένους και την απάνθρωπη, βάρβαρη και κτηνώδη, κατακρεούργηση του άψυχου σώματός του, σέρνοντάς το με ταχύτητα στους δρόμους, ο Μος σημειώνει: «Ο θάνατός του ήταν η κατάληξη μιας ιστορίας που είχε κοστίσει πολύ ακριβά στους εισβολείς. Και ίσως μια που είχε και ο ίδιος σκοτώσει τόσο συχνά, αυτός ο θάνατος να έφερε χαρά στην κρητική καρδιά του. Είχε περάσει τη ζωή του μέσα στη βία και βίαια την τελείωσε».

Ας είναι αιωνία η μνήμη του, 73 χρόνια από το μαρτυρικό του τέλος.

Πηγές τα βιβλία: 1. Πάτρικ Λη Φέρμορ, Η απαγωγή του Στρατηγού Κράιπε.

2. Γ. Στάνλεϊ Μος, Κακό φεγγαραντάμωμα.

3.Ευτύχιος Καλογεράκης, Ο Καπετάν Στελιανός- Απομνημονεύματα.