Γυναίκες του Ρεθύμνου στην ποίηση

Μια εικόνα της σύγχρονης γυναικείας ποίησης στο Ρέθυμνο, μας έδωσε η εκδήλωση που οργάνωσε η Ένωση Συνταξιούχων ΙΚΑ, σε συνεργασία με την Περιφερειακή Ενότητα και τους δήμους Αγίου Βασιλείου και Μυλοποτάμου.

Ήταν η παρουσίαση της δεύτερης έκδοσης ποιητικής συλλογής, συνέχεια της πρώτης που είχε εκδοθεί το 1995.

Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν εκπρόσωπος της Ιεράς Μητρόπολης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, η αντιπεριφερειάρχης κ. Μαρία Λιονή, οι αντιδήμαρχοι Ρεθύμνου κ. Άννα Ελευθεριάδου Γκίκα και Αγίου Βασιλείου κ. Γιάννης Νεκτάριος Χαραλαμπάκης, η πρόεδρος του Λιμενικού Ταμείου κ. Ειρήνη Κουτσαλεδάκη, ο πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου κ. Γεώργιος Λιολάκης, πρόεδροι και άλλων συνδικαλιστικών και πολιτιστικών οργανώσεων και αρκετός κόσμος.

Ούτε η ανησυχία λόγω επιδημιών εμπόδισε τους λάτρεις της ποίησης να πάρουν τη θέση τους στο Κέντρο Νέων το απόγευμα του Σαββάτου και να παρακολουθήσουν μια εκδήλωση που χαρακτήριζε η άψογη οργάνωση.

Προλογίζοντας την εκδήλωση η κα Γιάννα Κεφαλογιάννη που της είχε επάξια ανατεθεί ο συντονισμός είπε μεταξύ άλλων:

Αφύπνιση μνήμης

Η παγκόσμια ημέρα της Γυναίκας είναι αφύπνιση μνήμης και τιμής ενός αγώνα που έδωσε κάποτε στην πηγή της ζωής τη θέση της στο κοινωνικό σύνολο, αλλά και μια ευκαιρία να ξεδιπλώσουμε τις πτυχές που καλύπτουν τη γυναικεία δράση και δημιουργία.

Η γυναίκα δεν είναι μόνο κόρη, αγαπημένη, σύζυγος, μητέρα αλλά και σημαντικό μέρος της παραγωγικής ζωής αναλαμβάνοντας με επιτυχία υψηλά καθήκοντα. Απόλυτη δικαίωση η επιλογή γυναίκας για την κορυφαία θέση του δημοκρατικού μας πολιτεύματος, που έγινε πρόσφατα και αποτελεί σταθμό στη σύγχρονη ιστορία της χώρας μας.

Τη σημερινή μέρα οι συντελεστές της αποψινής εκδήλωσης αποφασίσαμε να αφιερώσουμε στη μνήμη μιας γυναίκας που κάθε της λέξη κάθε της σκέψη ενέπνεε για αγώνα και δημιουργία.

Η Μελίνα Μερκούρη δεν χρειάζεται ιδιαίτερη αναφορά. Από όπου κι αν πέρασε άφησε έντονα ίχνη. Ακόμα και η επίσκεψη στο Ρέθυμνο, όποτε ευτύχησε να την υποδεχτεί ήταν μια ακόμα ευκαιρία να αποδείξει η Μελίνα τη γενναιόδωρη φύση της, Είναι γνωστές οι παρεμβάσεις της όταν ήταν υπουργός Πολιτισμού στην ανάδειξη μέρους της παλιάς πόλης μέσα από τα ΜΟΠ της εποχής. Με πρωτοβουλία της Μελίνας Μερκούρη απέκτησε τη σκηνή που γνωρίζουμε σήμερα και το παράρτημα του Ελληνικού Ωδείου και τον εξοπλισμό της αίθουσας.

Όσο για τη θεματική της εκδήλωσης που τιμάτε αποτελεί συνέχεια μιας άλλης πρωτοβουλίας που είχε εντυπωσιάσει κι έδωσε κίνητρα για δημιουργία σε αρκετές γυναίκες που ασχολούνται με την ποίηση. Ένα δείγμα της νεότερης πνευματικής παραγωγής θα γνωρίσουμε απόψε μέσα από την ποίηση γυναικών που έχουν καταγωγή ή μένουν στο Ρέθυμνο.

Η Ρεθεμνιώτισσα στο διάβα των αιώνων

Στο χαιρετισμό του ο πρόεδρος της Ένωσης Συνταξιούχων ΙΚΑ κ. Μπάμπης Σφακιανάκης είπε μεταξύ άλλων:

«Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας είναι μια ευκαιρία για όλους μας να τιμήσουμε εκείνη που κυοφορεί το μέλλον του ανθρώπου, τη σύντροφο, την συναγωνίστρια, τη συνοδοιπόρο σε κοινωνικούς αγώνες, τη δημιουργό.

Αλλά και για το Ρέθυμνο μια ακόμα αφορμή να καυχηθεί για το μεγάλο προνόμιο να είναι τόπος καταγωγής γυναικείων προσωπικοτήτων με πρώτη και σημαντικότερη την Καλλιρρόη Σιγανού Παρρέν.

Η Ρεθεμνιώτισσα από τα βάθη των αιώνων κυριαρχεί σε μεγάλα ιστορικά γεγονότα.

Η Ευμενία Βεργίτση, γνωστή και ως Γκιουλνούς, θύμα επιδρομής των Τούρκων κατακτητών στο χαρέμι του σουλτάνου που οδηγήθηκε κατάφερε να γίνει μητέρα δυο επίσης ηγεμόνων, να λάβει τον τιμητικό τίτλο Βαλιδέ και να προσφέρει μεγάλες υπηρεσίες στον τόπο της με την ιδιότητά της αυτή.

Η Χαρίκλεια Δασκαλάκη πρωταγωνιστεί στα γεγονότα του Αρκαδίου και συναποφασίζει με τους οπλαρχηγούς για την τύχη των ελεύθερων πολιορκημένων στη Μονή.

Στα χρόνια της Κρητικής Πολιτείας η Ρεθεμνιώτισσα καταφέρνει να εξασφαλίσει το δικαίωμα στις ανώτερες σπουδές.

Αρκετές είναι οι Αρσακειάδες της εποχής που γίνονται όμως φωτεινοί φάροι στην εκπαίδευση και αργότερα μέλη πολιτιστικών συλλόγων όπως ο Σύλλογος Κυριών και από το 1917 το Λύκειο Ελληνίδων Ρεθύμνου που έδωσαν ανάσα σε πολλούς αναξιοπαθούντες με την πολυσήμαντη δράση τους, τις ιδέες και την κοινωνική τους προσφορά.

Είναι πολλές οι γυναίκες αυτές που αξίζουν συχνές αναφορές μνήμης και τιμής Ιουλία Πετυχάκη, Φερενίκη Βαλαρή, Ευφημία Στραπατσάκη, Λέλα Κούνουπα, Γεωργία Ζακάκη, Ελένη Ρολόγη, Μαρία Λίτινα-Τρουλλινού, Μαρία Παπαιωάννου, Ευαγγελία Μαραγκουδάκη, Βαρβάρα Μαμαλάκη, Ελευθερία Λυράκη, για να αναφέρουμε μερικές μόνον Άλλωστε στην ιστοσελίδα ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΡΕΘΥΜΝΟ γίνεται αναλυτική παρουσίαση των γυναικών αυτών.

Ο πόλεμος έρχεται να αναδείξει και πολλές ηρωίδες με πρώτη την Καλλιόπη Γιουλούντα πρότυπο νοσηλεύτριας που έπεσε στο καθήκον ενώ είχε περιθώρια να σωθεί.

Η πρώτη αντιστασιακή πράξη μετά τη Μάχη της Κρήτης ενάντια στον κατακτητή ήταν από την Ευαγγελία Πολιουδάκη από το Αστέρι Επιτέθηκε στον εισβολέα που δεν σεβάστηκε το κόλλυβο που ετοίμαζε στο παιδί της που είχε πριν τρεις μέρες εκτελεστεί. Και βρήκε ηρωικό θάνατο.

Από τις ατρόμητες αυτές γυναίκες δεν μπορούμε να μην αναφέρουμε την Αναστασία Δημ. Παρασύρη από τα Ζωνιανά, την περίφημη Αναστοδημήτραινα που αδιαφορώντας για τον κίνδυνο μετά τα τραγικά γεγονότα στον Γουρνόλακκο, βρήκε μια ευκαιρία να προπορευτεί των Γερμανών που πήγαιναν για δεύτερο κύκλο εκτελέσεων στην περιοχή φωνάζοντας προς όλες τις κατευθύνσεις «Οι τράγοι ανεβαίνουν στα όρη». Κι έτσι σώθηκε ένας σημαντικός αριθμός ανθρώπων που βρισκόταν στην ευρύτερη περιοχή.

Δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε στη Μαρία Λιονή, κορυφαία της Αντίστασης, που μέχρι και την δύση της Κατοχής ήταν στον αγώνα αν και κυοφορούσε το γιο της Σπύρο. Αργότερα η γυναίκα αυτή ήταν ένας άγγελος καλοσύνης στην «Παιδική Στέγη» το καταφύγιο κάθε ανήμπορού να νοικιάσει δωμάτιο παιδιού για να παρακολουθήσει μαθήματα στο Γυμνάσιο.

Εκείνη την περίοδο είναι κι άλλες κυρίες που ασχολούνται με τον πάσχοντα συνάνθρωπο, ενώ εμφανίζονται στο πολιτιστικό στερέωμα εμβληματικές μορφές της μεταπολεμικής περιόδου.

Ειρήνη Γρηγοριάδου, Ιωάννα Τσουδερού, Βιργινία Τσουδερού που ακολουθεί πολιτική καριέρα, Χρυσή Αθανασιάδου, Μαρία Ψύρρη, Αντιγόνη Χομπίτη, Κατίνα Χαλκιαδάκη, Ιωάννα Βαλαρή, Μαρία Τσιριμονάκη.

Στον εικαστικό τομέα διαπρέπει η Λιλή Στεφανάκη Αντωνιάδου, καθώς και η Αθηνά Ψύρρη, η Στέλλα Ροζίτα Κωνσταντίνου διαπρέπει στη λογοτεχνία και αποκαλείται μάλιστα μαστόρισσα του διηγήματος.

Στον τομέα της παράδοσης κρατούσε τα σκήπτρα για πολλά χρόνια και μέχρι το θάνατό της η αξέχαστη Σοφία Ηλιάκη, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε την Χρυσή Αγγελιδάκη που ανέδειξε τη Ρεθεμνιώτικη βελονιά.

Σε μια γυναίκα οφείλεται η χαραυγή της ανάπτυξης στο παντέρμο Ρέθυμνο. Ήταν η Ελένη Παπαδογιάννη. Με τις σχολές της και την δράση της ως Προϊσταμένη του τότε ΕΟΜΜΕΧ έδωσε πνοή σε μικρές οικιακές βιοτεχνίες που έδιναν και συνέχεια στην παραδοσιακή βελονιά.

Η γυναίκα του Ρεθύμνου διακρίθηκε και στον τομέα της τοπικής αυτοδιοίκησης, λαμπρά τα παραδείγματα που έχουμε και απόψε ανάμεσά μας.

Κανένας δεν μπορεί να ξεχάσει τους αγώνες που ξεκίνησε πρώτη η Μαρία Λιονή από την αρχή της ενεργού συμμετοχής της στα κοινά για την προστασία της κακοποιημένης γυναίκας.

Για να παινέσουμε και το σπίτι μας δεν μπορώ να μην αναφέρω τους κοινωνικούς αγώνες τόσο της Γιάννας Κεφαλογιάννη όσο και της Μαρίας Ζαχαράκη αλλά και την ουσιαστική τους συμβολή στο συνδικαλιστικό κίνημα. Στο πρόσωπό τους βρήκα τις ιδανικές συνεργάτιδες σε όλη τη διάρκεια της θητείας μου στην ηγεσία του Εργατικού Κέντρου.

Αυτές ήταν και η αφορμή των πολιτιστικών μας παρεμβάσεων πριν από 25 χρόνια που είχαν στο ενεργητικό τους και την πρώτη έκδοση ποιητικής συλλογής ποιητριών του Ρεθύμνου.

Η Μαρία Ζαχαράκη που ήταν και η «ψυχή» της εκδήλωσης αναφέρθηκε με τη σειρά της στο πνεύμα της Παγκόσμιας Ημέρα που τιμάται η Γυναίκα. Στη συνέχεια η Γιάννα Κεφαλογιάννη καθήλωσε το ακροατήριό της συνδέοντας νοηματικά τις απαγγελίες που είχαν αναλάβει οι ηθοποιοί και σκηνοθέτες Μαρία Ζαχαράκη και Γιώργος Πεδιαβιτάκης.

Η ποιητική αυτή εκδήλωση θα επαναληφθεί και στους δήμους Αγίου Βασιλείου και Μυλοποτάμου.