Περνάμε τόσες φορές από δίπλα και βλέπουμε στο πλάι του ανδριάντα Γιαμπουδάκη που κοσμεί την πλατεία 4ων Μαρτύρων : Γιάννης Κανακάκης Ο Ρεθύμνιος εποίει
Ποιος ήταν άραγε ο καλλιτέχνης αυτός ;
Ανατρέχοντας στο βιογραφικό του γεμίζουμε περηφάνια καθώς γνωρίζουμε έναν από τους σπουδαιότερους γλύπτες της σύγχρονης Ελλάδας
Καιρός ίσως να τον παρουσιάσουμε όπως του αξίζει
Λάτρης της γνώσης
Ο Γιάννης Κανακάκης από την Κούφη Ρεθύμνης γεννήθηκε το 1903.
Ήταν το πρώτο από τα 13 παιδιά του ρέκτη επιχειρηματία, πρωτοπόρου της ζαχαροπλαστικής και παραγωγής παγωτού στο Ρέθυμνο Μανόλη Κανακάκη , (1868-1936)που του είχαμε κάνει προ καιρού ειδικό αφιέρωμα από τη θέση αυτή . Ο αδελφός του Γιάννη Κανακάκη, Λευτέρης, διέπρεψε στον τομέα της ζωγραφικής
Σε δημοσίευμα στα ΡΕΘΕΜΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ , όταν επρόκειτο να γίνουν τα αποκαλυπτήρια του ανδριάντα Γιαμπουδάκη, παραμονές της επετείου των εκατό χρόνων από το Ολοκαύτωμα της Ιεράς Μονής Αρκαδίου , αναφέρεται και ο καλλιτέχνης ως «Αδελοπηγιανός , με την ψυχή ζυμωμένη από τους θρύλους του Αρκαδίου».
Ο Γιάννης Κανακάκης σπούδασε γλυπτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών κοντά στο Θ. Θωμόπουλο απ΄ όπου απεφοίτησε το 1935. Λάτρης της γνώσης σπούδασε Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών , στην Ακαδημία Σωματικής Αγωγής και στη Σχολή Τοπογράφων Μηχανικών ,ενώ στο μεταξύ έχει αρχίσει καριέρα γλύπτη .
Δημοσίευσε πολλές μελέτες σε εφημερίδες και περιοδικά Από τις πιο σημαντικές «Δαίδαλος» (Κρητ. Πρωτ. 1962) Βρυτόμαρτυς- Δίκτυνα (Κρ. Πρωτ. 1963) Χρυσή Τομή –ανάλυση με μαθηματικό λογισμό του Δορυφόρου του Πολυκλείτου( Παρατηρητής 1964) και τόσες άλλες
Ο Κανακάκης , ασχολήθηκε με ανδριάντες , προτομές , ηρώα , μνημεία και μετάλλια Μέσα σε τριάντα χρόνια αναφέρει σε ένα πληρέστατο αφιέρωμά του ο κ. Μαρίνος Γαλανάκης στην εφημερίδα ΒΗΜΑ (Νοέμβριος 1966) κατασκεύασε:
Τον ανδριάντα του Πρίγκιπα Γεωργίου στη Σούδα , του Μιχαήλ Κόρακα, του Ελευθερίου Βενιζέλου , του Κωστή Γιαμπουδάκη, του Ι. Μακράκη στον Άγιο Μύρωνα, του Γιωργάκη Ολύμπιου στο Λιβάδι της Θεσσαλίας ,
Φιλοτέχνησε επίσης τις προτομές Ιωάννη Κονδυλάκη, Γαβριήλ Αρκαδίου, Μανούσου Κούνδουρου, Εμμ. Τσουδερού, Νικολάου Ασκούτση , Β.Ουγκώ, Γ. Χατζιδάκι Σκαλίδη, Κριάρη, Χ’’Γιάνναρη . Δασκαλογιάννη, Ξανθουδίδη, κ. α.
Μνημεία πεσόντων στην Ιεράπετρα, Καστέλλι Κισσάμου, Σητείας, Θραψανού, Αμαρίου, Τυμπακίου, Ηρακλείου κ.α
Μαρμάρινο εκκλησιαστικό τέμπλο στο Ρέθεμνος.
Σε τριάντα χρόνια δημιούργησε πενήντα ηρώα και προτομές ιεραρχών και οπλαρχηγών σε διάφορους δήμους και κοινότητες της Κρήτης και της άλλης Ελλάδας
Επτά προτομές Κρητών Μακεδονομάχων στη Μακεδονία.
Υπερφυσική προτομή Ελευθερίου Βενιζέλου στους Αγίους Αναργύρους Αττικής.
Είκοσι γλυπτά έργα από την τραγωδία του Ελληνικού Λαού κατά την περίοδο της Κατοχής .
Έργα του βρίσκονται επίσης σε μουσεία , πινακοθήκες και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό
Έργα του σε μεγάλες συλλογές
Αξίζει να σημειώσουμε ότι υπάρχουν στις συλλογές Νάσερ, Χαιλέ Σελασιέ, Ιμπντ Σαούντ , Σάχη της Περσίας, της τέως βασιλικής οικογένειας, της Έλενας Βενιζέλου, του Σοφοκλή Βενιζέλουμ του Εμμ. Τσουδερού, Νικολάου Πλαστήρα, Γεωργίου Παπανδρέου, Κ. Μητσοτάκη κ. α Τιμήθηκε με διπλώματα και χρυσά μετάλλια από διθενείς οργανώσεις , μητροπόλεις , μονές και δήμους.
Από τα πιο σημαντικά το αργυρό μετάλλιο δάφνης του Ανωτάτου Παγκοσμίου Πνευματικού Συμβουλίου, το δίπλωμα και το χρυσό μετάλλιο του Ινστιτούτου Αξιοποιήσεως των πλουτοπαραγωγικών Πηγών της Ελλάδας ,το δίπλωμα και το μετάλλιο Χ Καψάλη της πόλης του Μεσολογγίου , το δίπλωμα της Εθνικής Αντίστασης
Ήταν επίτιμος δημότης των Κοινοτήτων Λιβαδίου, Αδελε , Ροδακίνου, Μαλάθρου Αρεοπόλεως
Ενεργός πολίτης
Κι όμως ,τονίζει ο κ. Γαλανάκης στο δημοσίευμά του, «…μη νομιστεί πως ο Γιάννης Εμμ. Κανακάκης ήταν ο άνθρωπος που περνά τη ζωή του κλεισμένος μέσα στο εργαστήρι. Όχι . Παράλληλα με την καλλιτεχνική του γονιμότητα έχει να επιδείξει και κοινωνική δράση αξιόλογη. Γιατί ήταν κατά καιρούς μέλος του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, Γενικός Γραμματέας του Ινστιτούτου Πλουτοπαραγωγικών πηγών της Ελλάδος, Γραμματέας της Ψυχοκοινιολογικής Εταιρείας και μέλος της Παγκρητίου Ενώσεως στης οποίας τις εκδηλώσεις μετείχε με ψυχή και σώμα σαν γνήσιος Κρητικός…»
Συμβολισμοί οι εκφραστικές του επιδιώξεις
Τα βασικά στοιχεία των εκφραστικών του επιδιώξεων ,διαβάζουμε στο ΚΡΗΤΗ ΑΦΙΕΡΩΜΑ,ήταν συμβολισμοί και ρεαλιστική σύνθεση, πόζα και έξαρση. Ανήκε στους καλλιτέχνες εκείνους, οι οποίοι ξεκινώντας από τις προϋποθέσεις που τους έδωσε η επαφή τους με το Θωμόπουλο, παρέμειναν μέσα στα πλαίσια μια επαγγελματικής ενασχόλησης , με τη μνημειακή βασικά γλυπτική.
Ο Γιάννης Κανακάκης είχε την τιμητική του σε όλα τα αφιερώματα για την εκατονταετηρίδα του Ολοκαυτώματος του Αρκαδίου, λόγω του ανδριάντα Γιαμπουδάκη
Διαβάζουμε σχετικά στον τοπικό τύπο ότι με έγγραφό του στη Νομαρχία Ρεθύμνης το Γενικό Επιτελείο Στρατού απεφάσισε τη δωρεά του ανδριάντος του Αρκαδικού Ήρωα Κωνσταντίνου Γιαμπουδάκη , έργο του Γιάννη Κανακάκη . ως συμβολή τούτου στον εορτασμό της 100 ετηρίδος.
Επιθυμία του ΓΕΣ επίσης είναι να τοποθετηθεί αμέσως προκειμένου να γίνει η αποκάλυψις του , τις ημέρες του επίσημου εορτασμού.
Και συνεχίζει στο ρεπορτάζ του στα ΡΕΘΕΜΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ (14/10/1966) ο Π. Κ που το υπογράφει:
« Σύμφωνα με το επίσημον πρόγραμμα εορτασμού κατά τας εορταστικάς εκδηλώσεις θα γίνουν επίσης και τα αποκαλυπτήρια των προτομών του Κωστή Γιαμπουδάκη εις την γεννέτειράν του Άδελε , την Δευτέραν 7 Νοεμβρίου 1966 και του ηγουμένου Γαβριήλ εις το χωρίον Μαργαρίτες την Τετάρτην 9 Νοεμβρίου…
Εδωρήθη στον ελληνικό στρατό
Ιδιαίτερα για τον ανδριάντα αναφέρονται και τα εξής:
«Ο ανδριάντας αυτός , σε γύψινο πρόπλασμα, εδωρήθη από τον καλλιτέχνη στον Εθνικό ελληνικό στρατό και εστήθη στο μεγαλόπρεπο βάθρο…Η προσφορά του Ρεθεμνιώτη καλλιτέχνη εις την εκατονταετηρίδα του Αρκαδίου, γίνεται βασική και καλύπτει την κορυφή της πυραμίδος των εκδηλώσεων της ευγνωμοσύνης όλων μας προς το υπέροχον « ΑΡΚΑΔΙ» της Κρήτης . Είναι μεγάλη τιμή για τον τόπο μας και η καταγωγή και του πρωτοτύπου και του καλλιτέχνου που ετίμησεν με την δημιουργίαν του ,τον άνδρα που ανέβασεν εις τους επτά ουρανούς το όνομα της Κρήτης του Αρκαδίου και του Ρεθύμνου.
Ο Γιάννης Κανακάκης ( ο Κρητικός) όπως υπογράφει ο ίδιος , άλλην μίαν φοράν τιμά τον τόπο της καταγωγής του , με την ψυχήν του και τα δημιουργήματά της»
Μια άγνωστη σελίδα
Ιδιαίτερα για την αντιστασιακή του δράση δεν βρήκα κάτι ενδιαφέρον ,σε καμιά από τις γνωστές πηγές Εντελώς τυχαία μόνο ανακάλυψα ένα δημοσίευμα του έγκριτου συγγραφέα της Αντίστασης Γ. Β . Ιωαννίδη (Βηλαρά) που αναφέρει μεταξύ άλλων:
« Στο ατελιέ του στην Αθήνα ο Γιάννης Κανακάκης , είχε δεχθεί πολλές εφόδους Γερμανών επειδή είχε επισημανθεί από τις αρχές κατοχής για την αντιστασιακή του δράση
Μετά βίας είχε καταφέρει να απομακρύνει για λίγο μέχρι να περάσει ο κίνδυνος τους ανδριάντες μεταξύ των οποίων ήταν και του Κωστή Γιαμπουδάκη
Μια νύχτα του 1943 , ενώ δημιουργούσε, αντιλαμβάνεται την παρουσία Γερμανών κοντά στο εργαστήρι του Και πριν προλάβει να μεταφέρει έργα , έχουν ήδη περάσει μέσα Γερμανοί στρατιώτες με προτεταμένα όπλα
Ο Κανακάκης καταλαβαίνει πως δεν μπορεί να κάνει τίποτα περισσότερο παρα να δεχθεί τη μοίρα του γιατί δεν ήξερε καν το λόγο της εφόδου
Ο επικεφαλής του αποσπάσματος στο μεταξύ περιεργαζόταν τα έργα κι έδειχνε μάλιστα απορροφημένος Κάποια στιγμή στάθηκε και μπροστά στον ανδριάντα του Γιαμπουδάκη και ζήτησε στοιχεία για τον ήρωα από τον καλλιτέχνη Εκείνος τότε του διηγήθηκε για το Αρκάδι και τη συμβολή του Γιαμπουδάκη και ξαφνικά έγινε κάτι που δεν θα μπορούσε να διανοηθεί και η πιο ζωηρή φαντασία
Ο Γερμανός αξιωματικός αφού έδωσε παράγγελμα για απόδοση τιμών στάθηκε σε στάση προσοχής μπροστά στον ανδριάντα του πυρπολητή Και αμέσως μετά έκανε μεταβολή και αναχώρησε με τους άνδρες του χωρίς να ενοχλήσουν τον καλλιτέχνη
Αυτά αναφέρει ο Γιάννης Ιωαννίδης που έχει διασώσει πολλά ακόμα περιστατικά γύρω από την Αντίσταση και τους αγώνες των πατριωτών Δημοσίευε μάλιστα για χρόνια στο περιοδικό ΡΟΜΑΝΤΣΟ τις ιστορίες αυτές τις οποίες κυριολεκτικά «ρουφούσε» το αναγνωστικό κοινό κάθε ηλικίας
Ο Γιάννης Κανακάκης πέθανε στην Αθήνα το 1978 αφήνοντας τεράστιο καλλιτεχνικό έργο και τιμώντας στα πέρατα το Ρέθυμνο αφού ήθελε πάντα να υπογράφει αναφέροντας τον τόπο καταγωγής του
Εύα Λαδιά