Από γενιά σε γενιά οι Ρεθεμνιώτες παράγουν πολιτισμό

(Ομιλία της ιστορικού τέχνης ΡΕΑΣ ΚΑΤΣΑΝΕΒΑΚΗ στις Εκδηλώσεις Τύπου Νοέμβριος 2000)

Ζούμε σε μια εποχή συγκλονιστικών ανακαλύψεων. Μια από αυτές είναι και το D.N.A τα ανθρώπινα γονίδια που επηρεάζουν σημαντικά απ’ ότι λένε οι ειδικοί την μετέπειτα εξέλιξη των ανθρώπων. Και μάλλον πως έχουν δίκιο. Γιατί αν η καλλιέργεια και η έφεση προς τις Τέχνες δεν ήταν γενετικά μεταδιδόμενες οι Ρεθεμνιώτες δεν θα είχαν συνεχίσει τις πολύχρονες πολιτιστικές παραδόσεις τους και δεν θα είχαν διατηρήσει το καλό όνομα που έφτιαξαν κυρίως από τους χρόνους της αναγέννησης και μετά.
Η παράδοση λοιπόν του Ρεθύμνου στα γράμματα και στις Τέχνες είναι γνωστή. Υπάρχει μια πλειάδα δημιουργών που διέγραψαν μια φωτεινή πορεία τόσο στη Μουσική και στα Εικαστικά όσο και στα Γράμματα και ειδικότερα στο θεατρικό λόγο.
Σήμερα η πολιτεία αρωγός στην προσπάθεια των τοπικών φορέων πρόσφερε θεσμική κάλυψη στους τομείς αυτούς δημιουργώντας φυτώρια νέων καλλιτεχνών.
Το Ρέθυμνο είναι ενταγμένο εδώ και πολλά χρόνια στο δίκτυο πόλεων με αντικείμενο τα Εικαστικά. Το Κέντρο Σύγχρονης Εικαστικής Δημιουργίας αποτελεί ήδη έναν πυρήνα πολιτισμού διεθνούς κύρους.
Στον τομέα της Μουσικής έγιναν σημαντικά βήματα. Μπορούμε ν’ αναφερθούμε στο Μουσικό Γυμνάσιο το οποίο αποτελεί ένα δείγμα της όλης προσπάθειας όπως και στη Δημοτική Πειραματική Συμφωνική Ορχήστρα με οκτάχρονη πλέον επιτυχημένη πορεία και η οποία επιτρέπει στο Ρέθυμνο να διεκδικεί περισσότερα προνόμια στον πολιτιστικό τομέα.
Ένας θεσμός όμως που μας έγινε γνωστός από τα δημοσιεύματα του Αθηναϊκού κυρίως τύπου αλλά και από αναφορές σε ξένα έντυπα δίνει εδώ και 14 χρόνια το στίγμα του πολιτισμού αυτής της πόλης.
Είναι το Αναγεννησιακό Φεστιβάλ το οποίο από το 1987, έτος της δημιουργίας του, επάξια συμπορεύεται με άλλα μεγάλα φεστιβάλ της χώρας.
Μια πολύ μικρή εικόνα των δραστηριοτήτων του έχουμε την ευκαιρία να δούμε στην έκθεση , η οποία εγκαινιάστηκε χθες στο χώρο του ΕΟΜΜΕΧ. Μέσα από προγράμματα και έντυπο υλικό παρακολουθούμε τη δημιουργική πορεία του θεσμού όλα αυτά τα χρόνια.
Επίσης από τα κοστούμια , που κοσμούν αυτήν την έκθεση, διαπιστώνεται η θέληση και η προσπάθεια των διοργανωτών αφενός να μείνουν αφοσιωμένοι στην Κρητική παράδοση αφ’ετέρου να προσφέρουν ένα ποιοτικό θέαμα τόσο από καλλιτεχνικής όσο κι από αισθητικής πλευράς.

Το Αναγεννησιακό Φεστιβάλ κρατάει το Ρέθυμνο σε πολιτιστική εγρήγορση δύο περίπου μήνες και προβάλλει την πόλη διεθνώς. Εδώ όμως υπάρχει μια ιδιαιτερότητα.
Ενώ η οργανωτική επιτροπή δεν διαθέτει τις ευκαιρίες των άλλων και ο προυπολογισμός αγγίζει τα όρια της πιο απλής διοργάνωσης, υλοποιείται ένα πρόγραμμα υψηλών απαιτήσεων χωριό να δημιουργούνται εκκρεμότητες κι αυτό επιτελείται χάρη στην χρηστή διοργάνωση και διαχείριση των οργανωτών αλλά κι από την εθελοντική προσφορά των πνευματικών ανθρώπων του τόπου.
Οι Ενώσεις Συντακτών, που έρχονται σήμερα να ενισχύσουν την δημιουργική αυτή προσπάθεια αποδεικνύουν την αναγνώριση που έχει ο θεσμός πανελλαδικά και την επιθυμία όλων για την συνέχιση αλλά και αναβάθμισή του.
Ίσως είναι και το μοναδικό παράδειγμα που βλέπουμε στον ελλαδικό χώρο να ενισχύεται ηθικά μια διοργάνωση από τη δημοσιογραφική οικογένεια. Αποτελεί πάντως ένα σαφές μήνυμα ότι ο αγώνας για ποιοτικότερη ζωή έχει και αναγνώριση.
Για να φθάσουμε όμως στην οργάνωση κορυφαίων καλλιτεχνικών γεγονότων, όπως το Αναγεννησιακό Φεστιβάλ προϋπήρχε μια αξιοπρόσεχτη πολιτιστική κίνηση στο Ρέθυμνο που το χαρακτήρισε πόλη των γραμμάτων και των Τεχνών. Αυτή την αφοσίωση των Ρεθεμνιωτών στην υπηρεσία του πολιτισμού διαπιστώνουμε από την παρουσία του έργου σωματείων της πόλης με ιστορικό παρελθόν.
Το Λύκειο Ελληνίδων Ρεθύμνου π.χ με το έντονο χρώμα Κρητικής Παράδοσης στην δράση του ( ελπίζουμε σύντομα να δούμε την προτομή της Καλλιρρόης Παρέν, ιδρύτριας του Λυκείου και πρώτης γυναίκας δημοσιογράφου στην Ελλάδα, σε κεντρική πλατεία της πόλης.)
Ο Σύνδεσμος για την διάδοση Καλών Τεχνών βραβευμένος από την Ακαδημία Αθηνών, με 70χρονη πορεία και δραστηριότητα στον χώρο της μουσικής και του θεάτρου. Ο ίδιος ο Παντελής Πρεβελάκης άλλωστε έγραψε για την θεατρική ομάδα του σωματείου «Το χέρι του σκοτωμένου» και άλλα θεατρικά έργα».
Μπορούμε ν’ αναφερθούμε επίσης στην Περιηγητική Λέσχη Ρεθύμνου, μέσα στους στόχους της οποίας είναι να προσφερθούν ευκαιρίες τουριστικής ανάπτυξης στην περιοχή. Μπορώ ν’ αναφερθώ σε δύο απ’ αυτές. Την γιορτή του κρασιού και την διοργάνωση Καρναβαλιού.
Το Αναγεννησιακό Φεστιβάλ κερδίζει και κατέχει φήμη, αναγνώριση, καθιέρωση. Και όλα αυτά τα στηρίζει ιδεολογικά στην παράδοση του Ρεθύμνου, στο γεγονός πως αυτή η πόλη της Κρήτης συνδέεται στενά με μια μεγάλη και ονομαστή εποχή του παγκόσμιου θεάτρου.
Εδώ μπορούμε ν’αναφερθούμε και στην μακρόχρονη επιθυμία της δημοτικής αρχής για τη δημιουργία Θεάτρου Κρητικής Αναγέννησης.
Ένας στόχος φιλόδοξος αλλά και εφικτός. Εκείνο που χρειάζεται είναι να κατανοήσουν και οι νέοι την αναγκαιότητα του θεσμού. Μέσα από την μελέτη της Αναγεννησιακής περιόδου στο Ρέθυμνο μπορούν ν’ αποκτήσουν σημαντική πολιτιστική παιδεία καθώς το διάστημα αυτό αποτελεί κορυφαίο σταθμό που συνδέει την τέχνη του κλασσικού παρελθόντος με την αναζήτηση των νεωτέρων εποχών. Παράλληλα βοηθά και στην σωστή αξιολόγηση του μνημειακού πλούτου που υπάρχει σ’ αυτή την πόλη και που θα πρέπει να διατηρηθεί αν επιθυμείται μια συνέχεια ποιοτικής αναβάθμιση του τουρισμού.
Βεβαίως όμως , δεν πρέπει να παραλείψουμε ν’ αναφερθούμε στην θέληση εκ μέρους των οργανωτών να παρατείνεται το Φεστιβάλ και το χειμώνα διότι στόχος του είναι η προσφορά ποιοτικού θεάματος της πολιτιστικής ζωής των κατοίκων αυτής της πόλης με εκδηλώσεις επιπέδου. Θα ήθελα να τονίσω ιδιαίτερα τη σημασία αυτής της προσπάθειας διότι ας μην γελιόμαστε, Φεστιβάλ υπάρχουν πολλά τόσο στον Ελλαδικό χώρο όσο και στον Ευρωπαϊκό. Όταν περάσουν οι 2-3 μήνες του Καλοκαιριού, οι επαρχιακές πολιτείες πέφτουν στο μεγαλύτερο ποσοστό τους σε χειμερία νάρκη.
Ένα φεστιβάλ όμως που λειτουργεί όχι μόνο ως περιστασιακή καλοκαιρινή φιέστα αλλά ως διαχρονικός θεσμός μπορεί ν’ αφυπνίσει και να ενεργοποιήσει τις νέες καλλιτεχνικές δυνάμεις του τόπου, να ικανοποιήσει τα πνευματικά και καλλιτεχνικά αιτήματα των κατοίκων, να κρατήσει σε πνευματική εγρήγορση την πνευματική ζωή και τις γηγενείς καλλιτεχνικές του δυνάμεις σε παραγωγική δημιουργία. Διότι τότε μπορούμε να μιλήσουμε και για πραγματική Αναγέννηση όχι μόνο στην πολιτιστική αλλά και γενικότερα στη ζωή ενός τόπου.

Ρέα Κατσανεβάκη
Ιστορικός Τέχνης

Αφήστε μια απάντηση