Στην εκδήλωση που έγινε για τα πρώτα 50 χρόνια δράσης του Συλλόγου Ρεθυμνίων το ΑΡΚΑΔΙ ( 28 Απριλίου 1982)ο Γρηγόριος Μοράκης έκανε τον παρακάτω απολογισμό :
Τον Φεβρουάριο του έτους 1932 δημοσιεύθηκεν η απόφασις του
Πρωτοδικείου Αθηνών δια της οποίας ενεκρίθη το καταστατικό του
σωματείου Ένωσης Κρητών Αθηνών, εις το οποίο συμμετείχαν όλα
τα εις τη περιφέρειαν των Αθηνών υπάρχοντα τότε σωματεία
νόμων. Εις την ένωση ρητών αθηνών συμμετείχαν τα εξής κρητικά
σωματεία 1) Η Κνωσός του νομού Ηρακλείου, 2) Τα Λευκά όρη
νομού Χανίων και 3) το Αρκάδι του νομού Ρεθύμνης. Μέχρι της
συγκροτήσεως συλλόγου που να εκπροσωπή συνολικώς τον νομό
Λασηθίου συμμετείχαν ως εκπρόσωποι αυτού του νομού η Δρήρος
της επαρχίας Μαραμβέλου και η Πραισός της επαρχίας Σητείας.
Επομένως μέχρι το έτος 1932 εις την περιοχήν των Αθηνών δεν
υπήρχαν άλλα σωματεία εκτός των ανωτέρω. Ο δε σύλλογος μας το
ΑΡΚΑΔΙ είχεν ιδρυθή τον Απρίλιον του 1930 και ανεγνωρίσθη ως
Σωματείον δια της υπ’ αριθμ. 5271) 1930 αποφάσεως Πρωτοδικείου
Αθηνών . Η απόφασις δια την ίδρυσιν του συλλόγου ελήφθη την 8ην
Ιανουαρίου 1930, εις το γραφείον του δικηγόρου τέως εισαγγελέως
και τέως γερουσιαστού Ευστρ. Φωτάκη, και εξελέγη επιτροπή από
τους Μενέλ. Σακοράφον, Ν. Καλομενόπουλον, Μίνωα
Ανδρουλιδάκην Γεωργ. Χατζηδάκην Γεωργ. Ψαρουδάκην και Στυλ.
Καλογρίδην δια να συντάξη το καταστατικό και να το υποβάλη προς
έγκρισιν εις την Γεν. Συνέλευση.
Μνημονεύω παραπάνω την Ένωσιν Κρητών Αθηνών για να
καταδείξω ότι ο σύλλογος μας που συμπληρώνει αυτό το έτος ζωήν
μισού αιώνα, είναι από τα αρχαιότερα κρητικά σωματεία της
περιοχής των Αθηνών και περιχώρων, αλλά και δια να υπενθυμίσω
την ύπαρξιν του σωματείου ΕΝΩΣΙΣ ΚΡΗΤΩΝ, που αποτελεί τότε την
συνισταμένη των εις την περιοχήν των Αθηνών Κρητικών
Σωματειακών οργανώσεων και το οποίον όσα χρόνια ευρίσκετο εις
την επιφάνεια, είχεν αναπτύξει αξιόλογον δράσιν με σοβαρόν
συντελεστήν και συμπαραστάτην τον σύλλογον μας το Αρκάδι, που
αποτελεί βασικό στέλεχος και εις πρωτοβουλίαν του οποίου
οφείλετο η ίδρυσις του.
Η δραστηριότητα όμως της Ενώσεως Κρητών έσβησε σαν
απεχώρησε από την πολιτικήν και την Ελλάδα ο εθνάρχης
Ελευθέριος Βενιζέλος χάρις εις το οποίον η ΕΝΩΣΙΣ ΚΡΗΤΩΝ διετήρει
γραφεία και εντευκτήριο, όπως θα ενθυμούνται οι παλαιότεροι εις
έναν όροφον του επί της Φιλελήνων και Μητροπόλεως κτιρίου.
Έκτοτε ο σύλλογος μας περιώρισεν αυτοτελώς την δράσιν του.
Το πρώτον διοικητικόν συμβούλιον του συλλόγου μας είχεν
αποτελεσθεί 1) από τον ιατρόν- καθηγητήν πανεπιστημίου Αθηνών
ως πρόεδρον και μέλος του ΔΣ 2) Τον πρώην πρωθυπουργόν
Τσουδερόν Εμανουήλ, 3) Τον Γερακάρην Μίνωα, ανώτερον
υπάλληλον της Αγροτικής Τραπέζης, 4) Τον στρατηγόν
Καλομενόπουλον Νικόστρατον, 5) Τον Βιτσικουνάκην Αλέξανδρο,
Τυπογράφον, 6) Τον πρώην Υπουργό Δημητρακάκην Στέλιον 7) Τον
υπάλληλον Στρατ. Δικαιοσύνης Δρουλίσκον Ιωάννην, 8) Τον
Δικηγόρον Σκουλά Μιχαήλ 9)Τον Δικηγόρον Τσιριμονάκην
Εμμανουήλ 10) Τον Δικηγόρον Κωστογιάννην Στυλιανόν, 11) Τον
Στρατηγόν Γύπαρην Παύλον, 12) Τον Παπαδάκην ή Μουρνιανόν
Ευάγγελον, ανώτερον υπάλληλον υπουργείου οικονομικών 13) Τον
καθηγητήν της Παντείου και σύμβουλον του ελεγκρικού συνεδρίου
Λαμπρινάκην Βασίλειον 14) Τον ιατρόν επίσης Χατζηδάκην
Γεώργιον.
Εκ των μελών του διοικητικού τούτου συμβουλίου ελάχιστοι είναι οι
επιζώντες πάντως που συμμετείχεν εις το πρώτον αυτό διοικητικόν
συμβούλιον ότι καλύτερον είχαν να επιδείξουν όχι μόνον οι
Ρεθυμνιώτες των Αθηνών αλλά και η τότε Κρητική παροικία.
Και τα μεταγενέστερα Δ. Συμβούλια του συλλόγου μας δεν
ύστρησαν από απόψεως συνθέσεων. Πέρασαν από το Δ.
Συμβούλιον του συλλόγου πρόσωπα εκ των εγκριτοτέρων του
Νομού Ρεθύμνης όπως ο Γεώργιος Βογιατζάκης , πρώην πρόεδρος
Παγκρητίου Ενώσεως ο αείμνηστος καθηγητής Γεώργιος
Κουρμούλης ο λογοτέχνης Κώστας Μαμαλάκης, ο βάρδος του
Ρεθύμνου Γεώργιος Καλομενόπουλος και άλλοι επίλεκτοι
Ρεθυμνιώτες των Αθηνών.
Από τα πρώτα χρόνια της συστάσεως του ο σύλλογος μας το ΑΡΚΑΔΙ
ανέπτυξεν αξιόλογη δράση. Δεν πρόκειται εδώ βεβαίως γιατί δεν το
επιτρέπει και ο χρόνος να εκθέσω σε λεπτομέρειες τις
δραστηριότητες του συλλόγου μας κατά την πενηνταετή ζωήν του,
αλλά ενδεικτικώς θα αναφέρω τα όσα έπραξε κατά την μακρινή
αυτή σωματειακή διαδρομή του που θα πρέπει να διαιρεθή σε δυο
περιόδους.
Η πρώτη περίοδος είναι από το έτος 1930 μέχρι το έτος 1940 και η
δευτέρα περίοδος από της λήξεως του δευτέρου παγκοσμίου
πολέμου μέχρι σήμερα.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου ο σύλλογός μας ευρίσκετο σε
αδράνεια όπως άλλωστε όλα τα σωματεία λόγω του πολέμου και
της ξενικής κατοχής. Παρά ταύτα οι εδώ Κρήτες είχαμε
συσπειρωθεί σε ενιαία οργάνωση, την ΕΚΟ(εθνική Κρητική
οργάνωση) η οποία ήταν οργάνωση μυστική και δε υστέρησε σε
δραστηριότητα και η οποία διετήθησε την ζωήν και την δράσιν της
καθ’ όλο το διάστημα της κατοχής. Μετά την λήξη της πολεμικής
περιόδου και τις περιπέτειες που επηκολούθησε, μια ομάδα
Ρεθυμνίων απεφάσισε να φέρη και πάλι σε εμφανή λειτουργία τον
σέλλογον μας γιατί εξακολουθεί να υπάρχη και να αξιοποιή τας
προσπάθειάς του.
Κατά την πρώτη περίοδο της ζωής του το ΑΡΚΑΔΙ δηλαδή οι
διοικήσεις του, δεν έπαυσαν ούτε επί στιγμήν να αποβλέπουν εις
την εκπλήρωση του κυριοτέρου των σκοπών του συλλόγου, δηλ. Εις
την τόνωσιν των δεσμών αλληλεγγύης, γνωριμίας και
συμπαραστάσεως μεταξύ των μελών του. Προς τούτο ωργάνωσεν
εκδρομάς χοροεσπερίδας καθ’ έκαστον έτος και άλλας
συγκεντρώσεις, που άφισαν εποχή.
Εξ άλλου δια την διατήρησιν της μνήμης των σφραγιασθέντων εις το
Ρέθυμνο 4 Νεομαρτύρων ετελείτο λειτουργία κάθε έκαστον έτος
κατά την ημέρα της εορτής των, που είχεν ορισθεί δια του
καταστατικού και ως επέτειος εορτή του συλλόγου.
Δεν πρέπει νομίζω να αποσιωπήσωμεν και να μνημονεύσωμε ότι
κατά την πρώτην γενικήν συνέλευσιν του συλλόγου ανεκηρύχθηκαν
επίτιμα μέλη του, ο εθνάρχης Ελευθέριος Βενιζέλος ο καθηγητής του
πανεπιστημίου Αθηνών Γεώργιος Χατζηδάκης και ο πορθητής του
Μπιζανίου αντιστράτηγος Σαπουντζάκης.
Δια την συμπαράστασιν εις τους ενδεείς εδώ συμπολίτας, κατ’
επανάληψιν εχορήγησεν ο Σύλλογος βοηθήματα, διί δε τη τόνωσιν
της μαθητικής προόδου εχορηγεί βραβεία εις τους αριστεύοντας, εκ
του γυμνασίου Ρεθύμνης, μαθητάς.
Δια την ανέγερσιν εις Ρέθυμνο του Ηρώου των πεσόντων εις τους
πολέμους, επίσης συνέβαλαν ο σύλλογος μας, δια της τότε
αποστολής ποσού δραχμών 5.000.
Είναι άξιον να σημειωθή ότι, δι΄ ενεργειών του συλλόγου εξεδόθη το
από 29 Ιανουαρίου 1934 διάταγμα, δια του οποίου
επισημοποιήθηκεν ο εορτασμός της 8ης Νοεμβρίου επετείου της
ολοκαυτώσεως της Ιεράς Μονής Αρκαδίου.
Αυτά είναι με λίγες λέξεις τα όσα επετέλεσεν ο σύλλογος μας κατά
την πρώτην δεκαετίαν της υπαρξεως του.
Μεταπολεμικώς οπότε αρχίζει η νέα μακροτέρα περίοδος του
συλλόγου οι διοικήσεις του, επεδίωξαν να διατηρήσουν τας ωραίας
παραδόσεις του συλλόγου και να επεκτείνουν κατά το δυνατό τις
δραστηριότητες του.
Κατ’ αρχήν εορτάζει επίσης καθ’ έκαστον έτος την επέτειον του
μαρτυρίου των 4 Ρεθυμνιωτών αγίων, επέτειον ως είπομεν, εορτήν
και συλλόγου με την τέλεσιν λειτουργίας εις τον Ιερόν Ναόν Αγ.
Νικολάου Πευκακίων, όπου υπάρχουν και λείψανα των μαρτύρων
και καλλιτεχνικόν εικονοστάσιον, κατασκευασθέν με μέριμναν και
δαπάνας ομάδας Ρεθυμνίων. Εις τον εορτασμόν συμμετέχει κατά τα
τελευταία χρόνια ο σύλλογος των Μελαμπιανών, ομοχωρίων των 4
Νεομαρτύρων.
Κάθε έτος, επίσης, κατ’ αρχάς μόνος ο σύλλογος μας και αργότερα
σε συνεργασία με τη Παγκρήτιο Ένωση, τελεί εις την Μητρόπολιν η
εις άλλον κεντρικόν Ναόν των Αθηνών, μνημόσυνον, κατά την
επέτειον της ολοκαυτώσεως της Ιεράς Μονής Αρκαδίου, υπέρ των
θυσιασθέντων Ηρώων. Αποστέλλεται αντιπρόσωπος του συλλόγου,
όπως παραστή κατά τον χρόνον της εορτής εις τον τόπον του
εθνικού δράματος και αθλοθετεί αγώνισμα κατά τα τελούμενα εις
το Ρέθυμνο ΑΡΚΑΔΙ. Το μνημόσυνο αυτό των πεσόντων εις το
ΑΡΚΑΔΙ, κατ’ επανάληψιν ετέλεσε ο σύλλογος και φιλολογικώς με
οργάνωσιν συγκεντρώσεων εις την αίθουσαν του << ΠΑΡΝΑΣΟΣ>> η
εις άλας μεγάλας αιθούσας, με διακεκριμένους ομιλητές( όπως ο
καθηγητής Γεώργιος Κουρμούλης, ο δημοσιολόγος Τσατσαρουνάκης
κ.λ.π.) όπου εξαίρεται το μεγάλο ιστορικό γεγονός και αναπτύσσεται
το νόημα της θυσίας των ολοκαυτοθέντων Ηρώων.
Εις του αγώνες της μονής Αρκαδίου, όπως απαλλαγή από την δια
του γνωστού νόμου 4149)1961 δέσμευσιν των κτημάτων της από
τον εις την Κρήτην, οργανισμόν διαχειρίσεως Μοναστηριακής
περιουσίας και από την εξάρτησιν της από το τοπικό
συμβούλιο,συμμετείχεν ο σύλλογος μας, κατόπιν αιτήματος του
τότε Ηγουμένου της Μονής και επετεύχθη όπως εις το Νομ. Δ)μα
4589)196 περιληφθή διάταξις, δια της οποίας η ακίνητος περιουσία
της Ιεράς Μονής Αρκαδίου εξαιρουμένη από τον ανωτέρω νόμον,
δεν θα υπάγεται εις την διοίκησιν και διαχείρησιν του Ο.Δ.Μ.Π. του
Νομού Ρεθύμνης αλά ως ιδιοκτησία πλέον της μονής θα διατέθεται
από το ηγουμενοσυμβούλιο.
Δια την ίδρυσιν τουριστικού περιπτέρου, εις την περιοχήν της Ιεράς
Μονής Αρκαδίου επίσης συνετέλεσεν ο σύλλογος μας, όπως και δια
την αποπεράτωσιν του δρόμου της Αμνάτου, πρόσθεσε ο σύλλογος
μας τας προσπάθειας του, χωρίς να θέλωμεν βεβαίως να
παραγνωρίσωμεν την συμβολήν και των πολιτικών εκπροσώπων του
νομού.
Δια την εγγραφήν δε πιστώσεως εις τον προϋπολογισμόν του
οργανικού τουρισμού, προς ανοικοδόμησιν τουριστικού
ξενοδοχείου στο Ρέθυμνο επίσης η διοίκησιν του συλλόγου
εφρόντισε, όταν Γεν. Γραμματεύς του ΕΟΤ ήταν ο Ν. Φωκάς και
ανηγέρθη το τουριστικόν ξενοδοχείον μόλις εξευρέθη ο κατάλληλος
χώρος.
Δια την τουριστική αξιοποίησιν του ιστορικού φρουρίου της
Φορτέτζας, που αποτελεί χώρον μεγάλης ιστορικής και τουριστικής
αξίας δια την πόλιν του Ρεθύμνου διετήρησεν η διοίκησις του
συλλόγου μακρά αλληλογραφίαν με την Παγκρητικήν Αμερικής,
προς εξεύρεση ομάδας κεφαλαιούχων προς αυτόν τον σκοπόν εάν
δε δεν είχεν η προσπάθεια επιτυχή αποτελέσματα, αυτό δεν
οφείλεται εις τον σύλλογον αλλ’ εις άλλους παράγοντας.
Κατά τας εορταστικάς εκδηλώσεις στο Ρέθυμνο κατά την περίοδο
της απόκρηας, κατ’ επανάληψιν η διοίκησις του συλλόγου
εφρόντισε δια την υπό του ΕΟΤ και εξ’ ιδίων επιχορήγησιν των.
Αλλά και δια τα γενικώτερα εθνικά θέματα δεν έπαυσε να εκδηλώνη
ζωηρόν ενδιαφέρον ο σύλλογος μας και άξιον προσοχής είναι ένα
ψήφισμα που εξέδωσε το ΔΣ του συλλόγου κατά την συνεδρίασιν
αυτού της 26)6)58 που εδημοσιεύθη εις τον αθηναϊκόν τύπον, εις το
οποίον εν συνόψει εξετίθετο ότι << το ελληνικόν έθνος με
αγανάκτησιν παρίσταται μάρτυς της νέας αιματηράς θυσίας των
αγωνιζομένων, δια το υπέρτατον αγαθόν της Ελευθερίας Ελλήνων
Κυπρίων. Ότι διαδηλώνομε προς όλον το κόσμον την πίστη μας επί
την ιερότητα του κυπριακού αγώνος και εμμένομε ανενδότως εις τα
δίκαια αιτήματα του>>. Ατυχώς ούτε τα ψηφίσματα ούτε οι εν
συνεχεία αγώνες του κυπριακού λαού επέφεραν το ποθούμενο
αποτέλεσμα. Αντιθέτως, ευρίσκεται ακόμη το αδελφικό νησί, κατά
ένα μεγάλο τμήμα του, υπό το πέλμα του δυνάστου και
ταλαιπωρείται ακόμη και μαρτυρεί, υπό τα όμματα των ελευθέρων
λαών της Δύσεως.
Μετά των Κρητικών Σωματείων της περιοχής πρωτευούσης και του
Πειραιώς, ο σύλλογος μας μετείχε πάντοτε σε συσκέψεις, προς
συζήτησιν θεμάτων που αφορούσαν την πρόοδον και οικονομικήν
ανάπτυξιν του Νομού Ρεθύμνης και γενικώτερα της Κρήτης.
Και δια το θέμα του πανεπιστημίου κρήτης δεν έλειψε το ζωηρόν
ενδιαφέρον του συλλόγου ο οποίος και προέβη σε εγγράφους και
προφορικάς ενεργείας δια την εις το Ρέθυμνο διατήρησιν της έδρας
του πανεπιστημίου και την σύστασιν και οργάνωσιν και των άλλων
σχολών του.
Εις το κατά Αύγουστον 1970 οργανωθέν από την Παγκρήτιον Ένωσιν
παγκόσμιον συνέδριον Κρητών καθώς και εις το επόμενον ο
σύλλογος μας έδωσε το παρόν. Έλαβε μέρος δι’ εκπροσώπων του εις
τα εις Χανιά, Ρέθυμνο, Ηράκλειο συγκεντρώσεις των συνέδρων.
Επί του θέματος της οικονομικής αναπύξεως της Κρήτης και
ιδιαίτερα του νομού Ρεθύμνης από τον εκπρόσωπον του συλλόγου
μας ανεπτύχθη εισήγησις επί του θέματος τούτου, η οποία και
περιελήφθη εις τα πρακτικά του συνεδρίου συμμετασχόντος του
συλλόγου εις τα έξοδα της εκδόσεως των.
Επίσης έλαβε μέρος ο σύλλογος μας δια των εκπροσώπων του, σε
συσκέψεις επιλέκτων συμπατριωτών, συμπαρισταμένης και της
ηγεσίας του κλήρου της Κρήτης, εις τις οποίες συνεζητήθηκαν
θέματα αφορώντα την οργάνωσιν πνευματικών κέντρων στην Κρήτη
και εις το Ρέθυμνο, ώστε η Κρήτη να καταστή κέντρον πνευματικής
ακτινοβολίας και δια την λοιπήν Ελλάδα, αλλά και δια τας άλλας
χώρας που περιβλέχονται από Νοτιοανατολική λεκάνην της
Μεσογείου.
Προς τον αυτόν σκοπόν συμμετέσχεν ο σύλλογος μας σε συσκέψεις
εκπροσώπων ελληνικών ιδρυμάτων και εκπροσώπων
αραβοαφρικανικών χωρών προς σύσφιξιν φιλικών δεσμών αλλά και
πνευματτικών και οικονομικών σχέσεων με επίκεντρο το Ρέθυμνο,
επ’ αγαθώ της γενέτειρας, αλλά και γενικώτερα δι’ ευρυτέρους
εθνικούς σκοπούς. Ας μη θεωρηθή υπερβολή αν λεχθή ότι η κίνηση
εκείνη απετέλεσε την απαρχήν και την αφετηρίαν της δημιουργίας
δεσμών πνευματικής και οικονομικής συνεργασίας μετά των
αραβοαφρικανικών χωρών.
Δια την ίδρυσιν εις το Ρέθυμνο πρώτυπου πνευματικού κέντρου
νεότητας, ο σύλλογος μας επέδειξεν ζωηρόν εξ ίσου ενδιαφέρον και
συμπαρεστάθη εις το συντελεσθέν έργον συνεργασθείς μετά του εις
το Ρέθυμνο γνωστού σωματείου << Παιδική στέγη>> και με την
διεθνούς ακτινοβολίας οργάνωσιν της Χριστιανικής Ενώσεως
Νεανίδων (ΧΕΝ) η συνεργασία της οποίας επετεύχθη χάρις εις τας
ενέργειας και την προσπάθειαν της κας Βιργινίας Τσουδερού, και
που δια την σύστασιν του ιδρύματος και αποπεράτωσιν του έργου
τουτου η κα Τσουδερού πολλαπλά συνετέλεσεν.
Δια το έργον αυτό ο σύλλογος μας εκτός της συμμετοχής του εις τας
γενομένας προσπάθειας και συσκέψεις κατά την διάρκειαν της
εκτελέσεων του, συμπαραστάθηκε και οικονομικώς διαθέσας ποσόν
περί τας δραχμάς 200.000 προϊόν οργανωθείσης λαχειοφόρου
αγοράς και άλλων εκδηλώσεων συνεισφορών συμπατριωτών και
φίλων της Κρήτης.
Εκτός ενός ετέρου ποσού δραχμών 150.000 το οποίον κατόπιν
διαβήματος και του συλλόγου απεστάλη τότε στο Ρέθυμνο υπό του
Υπουργού Εσωτερικών.
Εις την προμετωπίδα μιας των αιθουσών του κέντρου νεότητος έχει
εντοιχισθεί πινακίδα που φέρει τον τίτλο του συλλόγου μας.
Πρέπει να σημειωθή ότι δια την επιτυχίαν των προσπαθειών προς
εκτέλεσιν αυτού του ωραίου έργου, συνετέλεσεν και η αντί του
μικρού τμήματος υπό του άξιου Ρεθυμνιώτη Γεωργ. Γιαννούλη,
παραχώρησις του οικοπέδου, όπου ανοικοδομήθηκε το ευρύχωρο
κτίριο του κέντρου νεότητας.
Εις μιαν επίσης των αιθουσών ύπνου της κρητικής εστίας και εις την
είσοδον της έχει χαραχθή η επωνυμία του συλλόγου μας δια την
συμβολήν του εις το έργον της Κρητικής Εστίας και για την διάθεση
του απαιτηθέντος χρηματικού ποσού δια την επίπλωσιν της
αιθούσης.
Ο σύλλογος μας εξ άλλου αποτελεί ιδρυτικόν μέλους της Κρητικής
Εστίας, καταβάλλει κατ’ έτος την ορισθείσαν εισφοράν του και εις το
περίλαμπρον οικοδόμημα της προσέφερε και ο σύλλογος μας
ολίγους κόκκους άμμου. Εκτός των εισφορών του διωργάνωσε
κοινωνικές εκδηλώσεις το οικονομικόν προϊόν των οποίων διέθεσε
δια την κρητικήν εστίαν.
Πολλαπλώς εξ άλλου εβοήθησεν ο σύλλογος μας και δι’ εισφορών
του και δια της συμπαραστάσεως του δια την ανάπτυξιν και
επιτέλεσιν του έργου της κρητικής εστίας, από τότε το έτος 1962
που η ιδέα της συστάσεως του ιδρύματος ευρίσκετο ακόμη εις τα
σπάργανα.
Αλλ’ εκείνο δια το οποίον ο σύλλογος μας πρέπει να είναι ιδιαίτερα
υπερήφανος, είναι η δια πρωτοβουλίας και εξόδων του, κατασκευή
και τοποθέτησης εις το Ρέθυμνο και εις την απέναντι του
Δημαρχείου Πλατείαν, του εις υπερφυσικόν μέγεθος ανδριάντος του
μεγάλου τέκνου της Κρήτης Ελευθερίου Βενιζέλου.
Όλες οι άλλες πόλεις της Κρήτης λαμπρύνονταν με τον αδριάντα του
εθνάρχου και μόνον το Ρέθυμνο εστερείτο αυτής της μεγάλης τιμής.
Δι’ αυτό και κατεβλήθη προσπάθεια εκ μέρους του συλλόγου μας
προς συγκέντρωσιν του απαιτούμενου δια τον ανδριάντα ποσού
βοηθούντος εις τούτο και του αειμνήστου καλλιτέχνουν Ιωάννου
Κανακάκη, όστις προσεφέρθη δια την κατασκευήν του.
Η οποία προσπάθεια αυτή διήρκεσεν επί τριετίαν και πλέον και δια
την οικονομικήν προπαρασκευήν και την ολοκλήρωσιν της
κατασκευής του ανδριάντος του οποίου το πρόπλασμα εις δυο
τμήματα είχεν αποσταλεί εις το Παρίσι και απητήθη πολύς χρόνος
για να έλθει η μεγένθυσης, αλλά και δια την απελευθέρωσιν του
χώρου όπου εστήθη ο ανδριάς, λόγω της καθυστερήσεως της
διαδικασίας της απαλλοτριώσεως του. Είναι πρέπον εδώ να
μνημονεύσω μεταξύ των σοβαροτέρων χορηγητών τον αείμνηστο
Μποδοσάκην Αθανασιάδην τον κ. Γεώργιον Βογιατζάκη, την Ειρήνη
Πουρνάρα, τον όμιλο Βαρδινογιάννη και χωριστά τον κ. Βαρδήν
Βαρδινογιάννην ο οποίος είναι πάντοτε πρόθυμος συμπαραστάτης
εις τας εκδηλώσεις του συλλόγου και ο οποίος σημαντικά
προσέφερε κατά την παρά του συλλόγου αγοράν και αποστολήν εις
τον Δήμον Ρεθύμνης αθλοπαιδικών οργάνων για την εγκατάστασιν
κέντρων Παιδικής Χαράς εις τρία σημεία της πόλεως.
Κατά τα αποκαλυπτήρια του ανριάντα του εθνάρχου το διοικητικόν
συμβούλιον του συλλόγου πλαισιούμενον και από αρκετά μέλη του,
οργάνωσε εκδρομήν- προσκύνημα εις την Κρήτην, την οποία
διέσχισεν από του Ηρακλείου όπου και κατέθεσε στέφανον εις το
τάφον του άξιου τέκνου της Κρήτης Νίκου Καζαντζάκη, και έφθασε
μέχρι το ονομαστό φαράγγι της Σαμαριάς.
Κατά δε την παραμονήν των εκδρομέων στο Ρέθυμνο, κατά την
τελετήν των αποκαλυπτηρίων ο Δήμος Ρεθύμνης, για την δωρεά μας
στην πόλη και τον Δήμο Ρεθύμνης του ανδριάντος του Ελευθερίου
Βενιζέλου και την τοποθέτηση του, απένειμε εις τον σύλλογον το
χρυσούν μετάλλιον της πόλεως.
Και για την τόνωση της καλλιτεχνικής, λογοτεχνικής και πολιτιστικής
κινήσεως εις τον Νομόν ο σύλλογος επέδειξε θερμόν ενδιαφέρον.
Υπό την αιγίδα του ωργανώθηκαν εκθέσεις καλλιτεχνικαί
ζωγραφικής και φωτογραφίας, όπως του καλλιτέχνου φωτογράφου
Κουγίτη, ζωγραφικής , όπως της ζωγράφου Ψυρράκη και άλλων
ικανός δε αριθμός βιβλίων λογοτεχνών Ρεθυμνιωτών ηγοράσθη από
τον σύλλογον μας.
Αλλά και εις έργα πρόνοιας και ενισχύσεως των φιλανθρωπικών
ιδρυμάτων στο Ρέθυμνο ο σύλλογος μας δεν υστέρησε.
Εκτός των ποσών που διέθεσε για ενδεείς συμπατριώτας και
πλημμυροπαθείς σημαντικά ποσά εστάλησαν υπό του συλλόγου εις
φιλανθρωπικά ιδρύματα του Ρεθύμνου, όπως εις το Γηροκομείον το
Φιλόπτωχο Ταμείον Ρεθύμνης, την Παιδική στέγην, το οικοτροφείον
της Μητροπόλεως Λάμπης και Σφακίων κ.λ.π.
Όπως επίσης ενίσχυσε εντός των οικονομικών δυνατοτήτων του και
έργα κοινής οφελείας του νομού όπως δια το πανεπιστήμιο διέθεσε
σημαντικόν ποσόν.
Εις την πρεσβείαν της Κύπρου προσέφερε προς ενίσχυσιν των
Κυπρίων προσφύγων. Επίσης διέθεσεν ένα ποσόν και δια την
εθνικήν άμυναν, ανάλογον δε ποσόν εστάλη και εις τον σύνδεσμον
προς διάδοσιν καλών τεχνών στο Ρέθυμνο.
Προς συμπαράσταση δε στη εξαίρετη αυτή οργάνωση επιμελήθη ο
σύλλογος μας, δια την εμφάνισιν μικτής χορωδίας της εις την
αίθουσαν του κινηματογράφου ΠΑΛΛΑΣ όπου ικανοποίησε και
ενθουσίασε τους συμπατριώτες των Αθηνών.
Δεν παρέλειψεν ακόμη να ενισχύση την ενοριακήν επιτροπήν
Ζωνιανών, την κοινότητα Αμνάτου, δια την ανέγερσιν ανδριάντος εις
την ηρωϊδα του Αρκαδίου Χαρίκλειαν Δασκαλάκη, εις την ενοριακήν
επιτροπή του καθεδρικού ναού Ρεθύμνης, εις την ιεράν Μονή
Αρκαδίου, δια την ανέγερσιν μνημείου των πεσόντων κατά τα έτη
1941-45 και δια την αναστήλωσιν της Μονής.
Εξ’ άλλου ο σύλλογος μας κατά το έτος 1975 και 1976, έλαβε μέρος,
δια της διοικήσεως του κατ’ επανάληψιν εις συσκέψεις και
συζητήσεις δια την ανάδειξη, αναστύλωση και ανάπτυξη της
Ιστορικής Μονής, με βάση την, κατ’ εντολήν του νομαρχιακού
ταμείου Ρεθύμνης συνταχθείσαν από ομάδα ειδικών ογκώδη
τεχνικήν μελέτην και θέλομε να ελπίζομε ότι η αξιόλογος αυτή
μελέτη θα βρή την προσαρμογήν της και θα εκτελεσθή προς
ολοκλήρωση της αξιοποιήσεως της Μονής Αρκαδίου.
Εν τέλει σε συνεργασία με την ιστορική και αρχαιολογική εταιρεία
δυτικής Κρήτης, κατεβλήθη από τον σύλλογον μας προσπάθεια να
ιδρυθή εις το Ρέθυμνο Αρχαιολογική υπηρεσία που να επιμεληθή να
συγκεντρώσει σε κατάλληλο οίκημα τα εις ακατάλληλο χώρο
σωριασμένα αρχαιολογικά ευρήματα του νομού μας και ιδιαίτερα
τα ευρεθέντα αρχαία νομίσματα, που αποτελούν ίσως μοναδική
συλλογή εις τον κόσμον και εξ’ άλλου να βοηθήση το υπουργείο
πολιτισμού στις αρχαιολογικές έρευνες εις την περιοχή του νομού
Ρεθύμνης που εις το έδαφος της κρύβονται μεγάλης αξίας
αρχαιότητες.
Σαν κατακλείδα των δραστηριοτήτων του συλλόγου, ας μου
επιτραπή ακόμη να σημειώσω το επί μαρμάρου σε φυσικό περίπου
μέγεθος ολοσώμου αναγλύφου του θρυλικού ηγουμένου της Μονής
Αρκαδίου Γαβριήλ σε στάση δυναμική. Η κατασκευή του αναγλύφου
ανετέθη από τον σύλλογον εις τον αξιόλογο καλλιτέχνη Καραχάλιο
και είναι έτοιμο ήδη να τοποθετηθή εις τον περίβολον του
Μητροπολιτικού ναού Ρεθύμνου και σε κατάλληλο βάθρο και θέση.
Και έχει αποφασισθή να συνδιασθή η τελετή των αποκαλυπτηρίων
στο Ρέθυμνο με εκδρομή εις την Κρήτην, όπως έγινε και κατά τα
αποκαλυπτήρια του ανδριάντος του εθνάρχου.
Αυτά είναι σε αδρές γραμμές τα όσα έγιναν από τον Ρεθεμνιώτικο
σύλλογο το <<ΑΡΚΑΔΙ>> κατά την διαδρομή της ζωής τους, από της
ιδρύσεως του μέχρι σήμερον, δηλαδή μέσα στη περίοδον των
πενήντα χρόνων του. Το ΑΡΚΑΔΙ δεν μπορεί βέβαια κανείς να
ισχυρισθή ότι εξεπλήρωσε εις το ακέραιον τους μεγάλους σκοπούς
του. Εκείνο όμως που νομίζω πως δεν αμφισβητείται είναι ότι αι
εκάστοτε διοικήσεις του, δεν έπαυσαν να εργάζωνται και να
ενδιαφέρωνται για την εξυπηρέτηση και ανάπτυξη αυτών των
σκοπών. Ίσως θα μπορούσαν να γίνουν περισσότερα.
Και ας ελπίσουμε πως εκείνοι προς τους οποίους σε λίγο καιρό θα
παραδώσουμε την σκυτάλη, να επιτύχουν πολύ περισσότερα και ο
σύλλογος μας να διατηρήσει την ζωήν και την δράση του, αποδοτικά
και καρποφόρα εις το δινηνεκές.
Και τελειώνοντας την ομιλία μας, επιθυμώ να ευχαριστήσω
διερμηνεύοντας την επιθυμίαν και τα αισθήματα όλων των μελών
του τωρινού διοικητικού συμβουλίου την διοίκησιν του Ιδρύματος
Κρητική Εστία δια την παραχώρηση της ωραίας αίθουσας του.
Ομοίως εκφράζομεν τας ευχαριστίας μας προς όλους τους
παρευρισκομένους που με την παρουσίαν των τιμούν την σημερινήν
εκδήλωσιν και τον σύλλογον. Και να ευχαριστήσουμε ακόμη και όλα
τα μέλη του συλλόγου παρόντα και απόντα, και όλους τους φίλους
του συλλόγου που χάρις εις την ηθικήν των συμπαράσταση και
οικονομική των συμβολήν έγιναν από τον σύλλογον αυτά τα ολίγα
που είχατε την καλωσύνη και την υπομονή να ακούσετε.