Αισθητή ήταν και φέτος η καλλιτεχνική παρουσία του Λυκείου Ελληνίδων Ρεθύμνου στις εκδηλώσεις για να τιμηθεί η επέτειος της Αρκαδικής Εθελοθυσίας.
Και το γεγονός αυτό έφερε στην επικαιρότητα μια λαμπρή σελίδα στην ιστορία του πολυσήμαντου σωματείου μας που γράφτηκε το 1966, όταν το παντέρμο τότε Ρέθυμνο τιμούσε την εκατονταετηρίδα του Ολοκαυτώματος.
Όπως τουλάχιστον καταθέτουν οι χρονογράφοι της εποχής το Λύκειο είχε αναλάβει ενεργό δράση από τις πρώτες στιγμές της διοργάνωσης. Και αναφερόμαστε σε μια εποχή που η έλλειψη υποδομών δημιουργούσε προβλήματα και στην πιο απλή πολιτιστική δραστηριότητα. Πόσο μάλλον σε ένα γεγονός που θα είχε πανελλήνια προβολή.
Μια λαμπρή τελετή
Πρώτη παρουσία του ιστορικού σωματείου στις εκδηλώσεις εκείνες έγινε κατά τα αποκαλυπτήρια του ανδριάντα του Κωστή Γιαμπουδάκη, μια από τις πιο λαμπρές τελετές.
Ήταν 7 Νοεμβρίου 1966 όταν η κεντρική πλατεία του Ρεθύμνου στολίστηκε με το επιβλητικό αυτό έργο τέχνης. Ένα ακόμα δημιούργημα του Ρεθεμνιώτη γλύπτη Γιάννη Κανακάκη, που φέρει και τον επιβλητικό τίτλο «Κωστής Γιαμπουδάκης ο Πυρπολητής του Αρκαδίου».
Ο ανδριάντας σε γύψινο πρόπλασμα δωρίθηκε από τον καλλιτέχνη στον Εθνικό Ελληνικό Στρατό κι από τα ειδικά χυτήριά του βγήκε το έργο που καμαρώνουμε και στις μέρες μας, παρά τα εμφανή πια ίχνη της φθοράς στα περισσότερα σημεία του.
Στα αποκαλυπτήρια λοιπόν λεβέντες βρακοφόροι και πανέμορφες κοπέλες του Λυκείου πλαισίωναν το βάθρο ραίνοντας με ανθοπέταλα τον ήρωα.
Εντυπωσιακή ήταν η εμφάνιση και στην παρέλαση με τους ευσταλείς νέους και τις λυγερόκορμες κοπέλες, που κάλυψαν, διαβάζουμε στη συνέχεια, και μέρος του καλλιτεχνικού προγράμματος χορεύοντας μπροστά στην εξέδρα των επισήμων στο Εθνικό Γυμναστήριο. Το σπουδαιότερο όμως είναι άλλο. Ενώ η ομάδα της ΑΣΔΕΝ είχε αναλάβει να σκηνοθετήσει, διδάξει και παρουσιάσει ένα χρονικό για την Αρκαδική Εθελοθυσία, τα κορίτσια του Λυκείου από τις 3:00 το μεσημέρι μέχρι και μετά τα μεσάνυχτα έμεναν με υπομονή και επιμονή στο χώρο για εντατικές πρόβες επιδιώκοντας το τέλειο σε κίνηση, έκφραση, απόδοση του θέματος, έτσι ώστε να φορτίζει το συναίσθημα του θεατή. Και από κοντά όλες αυτές τις ώρες οι κυρίες του συμβουλίου για να συνοδεύσουν τα κορίτσια στο σπίτι τους, λόγω της προχωρημένης ώρας.
Ιδανική συντροφιά
Αν συγκρίνουμε τις εποχές αντιλαμβανόμαστε ότι για τα δεδομένα εκείνων των καιρών μόνο σε εξαιρετικά ευυπόληπτα πρόσωπα εμπιστευόταν καθένας οικογενειάρχης τη θυγατέρα του. Και οι κυρίες του Λυκείου (οι κυρίες της τιμής όπως τις αποκαλούσαν οι Μικρασιάτες πρόσφυγες) ήταν ιδανική συντροφιά για κάθε νέα που έπρεπε να ζει κόσμια και να φέρεται παντού με ευπρέπεια.
Ήταν και η δεξίωση της Νομαρχίας Ρεθύμνης που έπρεπε να δείξει στους ξένους επισήμους το τόσο φιλόξενο πρόσωπο του τόπου. Ακόμα μια επιστράτευση για τις κυρίες του Λυκείου, προκειμένου να ετοιμάσουν τη φιλοξενία. Και φυσικά όλα περνούσαν από τα άξια χέρια τους. Για να αριστεύσουν και πάλι σε άψογη οργάνωση και νοικοκυροσύνη. Φαντάζεστε τώρα πόσο κόπο απαιτούσε όλη αυτή η προετοιμασία πριν και κατά τη διάρκεια της δεξίωσης. Για να ολοκληρωθεί η προσφορά με το συμμάζεμα μόλις τέλειωνε η εκδήλωση.
Επιστράτευση προσφοράς
Στο ημερολόγιό της μάλιστα η Μαρία Παπαϊωάννου σημειώνει με χάρη και τι είχε επωμιστεί να κάνει κάθε κυρία, εννοείται πάντα με δικά της έξοδα. Αν κρίνουμε από το μενού έφτανε να φιλοξενηθεί ένα στράτευμα. Τα χέρια και τα μέλη των κυριών πάντως θα είχαν πιαστεί για μέρες μετά από τόση κούραση. Κι όμως όλα γίνονταν με το χαμόγελο. Για τις ανάγκες της πόλης όλη αυτή η προσφορά. Χωρίς κανένα αντάλλαγμα. Θεωρούσαν χρέος να υπηρετήσουν τον τόπο τους με κάθε τρόπο. Κι έτσι έπρατταν. Όλα αυτά με απόλυτη διακριτικότητα χωρίς να απαιτούν δάφνες και δημόσιους επαίνους.
Προς αναζήτηση και …κομπάρσων
Εκείνη τη χρονιά το Λύκειο Ελληνίδων είχε πρόσθετο κόπο λόγω της εκατονταετηρίδας. Και πριν ακόμα την κορύφωση το Νοέμβριο με τις εκδηλώσεις στ’ Αρκάδι έπρεπε να πλαισιώσουν τις παρενθετικές και φυσικά τη μεγάλη θεατρική παράσταση. Ήταν το σπουδαιότερο γεγονός. Μια πλειάδα προσωπικότητες της καλλιτεχνικής και πολιτικής ζωής της χώρας είχαν έρθει για το ανέβασμα του «Ηφαιστείου». Ήταν το έργο που είχε γράψει ο Παντελής Πρεβελάκης για την επέτειο και θα το παρουσίαζε όλη η αφρόκρεμα του Εθνικού Θεάτρου.
Εκείνη την εποχή όμως το Ρέθυμνο δεν είχε ούτε την πολυτέλεια του ξενοδοχείου. Μπόρεσε πάλι το Λύκειο Ελληνίδων να βολέψει με τον καλύτερο τρόπο τα πράγματα. Ο Μάριος Πλωρίτης φιλοξενήθηκε στην οικία Μιχάλη και Μαρίκας Ριτσάτου, με τον ίδιο τρόπο βολεύτηκαν όλες οι προσωπικότητες. Κι έφυγαν με τις καλύτερες εντυπώσεις.
Στο ημερολόγιό της η Μαρία Παπαϊωάννου (άρχισε να το γράφει το 1982) εκτός από το ζήλο των κυριών του Λυκείου αναφέρει στην προσπάθεια αυτή και τη συμβολή άλλων Ρεθεμνιωτών, όπως του αείμνηστου Μανού Αστρινού, στους ώμους του οποίου έπεφταν πάντα οι βασικότερες υποχρεώσεις, όταν επρόκειτο για μεγάλες διοργανώσεις. Ήταν τόση η γνώση και η κατάρτισή του, που θα μπορούσε να οργανώσει εκδήλωση ακόμα και στην Ακαδημία Αθηνών και μάλιστα εντελώς μόνος του.
Έφευγαν με τις καλύτερες εντυπώσεις
Σχετικά με τη φιλοξενία μας έλεγε πριν από χρόνια η Κάρμεν Ρουγκέρη, που σχεδόν κομπάρσα συμμετείχε στο έργο, πόσο ζεστά και όμορφα ένοιωθε στην πόλη μας εκεί που τη φιλοξενούσαν και την έκαναν να αισθάνεται σαν να βρίσκεται στο σπίτι της. Και να ήταν μόνο η φιλοξενία; Ο σκηνοθέτης ήθελε αναρίθμητους κομπάρσους για να στήσει καλύτερα την κορυφαία σκηνή του ολοκαυτώματος. Και όλοι αυτοί έπρεπε να ντυθούν με ρούχα εποχής. Από την άκρα λοιπόν κινούσαν οι κυρίες στην αναζήτηση προσώπων και ενδυμασιών. Οφείλεται και σ’ αυτές λοιπόν η επιτυχία εκείνης της κορυφαίας διοργάνωσης.
Ο απόηχος αυτής της προσφοράς φαίνεται σε μια αναφορά στον τοπικό τύπο που παραθέτουμε αυτολεξεί για να αισθανθούμε κάτι από την ατμόσφαιρα της εποχής.
«Πολλάς σελίδας δράσεως…»
(Κρητική Επιθεώρησις Πέμπτη 17 Νοεμβρίου 1966)
«Δεν περιορίζεται όμως μόνον εις αυτήν (την προετοιμασία της εκατονταετηρίδος) η δράσις του Γυναικείου τούτου Σωματείου της πόλεώς μας. Η ιστορία του έχει πολλάς σελίδας δράσεως άκρως τιμητικάς.
Εις τον τομέα της περισυλλογής, καταγραφής, διαφυλάξεως και διαδόσεως της Λαογραφίας μας, της Λαϊκής Τέχνης και των θησαυρών του πνεύματος των προγόνων μας το Λύκειο Ελληνίδων Ρεθύμνου έχει αξιόλογον δράσιν. Η συλλογή των υφαντών, κεντημάτων, στολών, και ειδών λαϊκής χειροτεχνίας γενικώς είναι αξιόλογος.
Έχει εκδώσει τον «κλήδονα» του κ. Χάρη Στρατιδάκη και τα «Λαογραφικά της Κρήτης» του κ. Χριστόφορου Σταυρουλάκη με σκοπό να συμβάλει εις την διατήρησιν των θεμάτων, τα οποία διαπραγματεύονται τα κείμενα αυτά.
Έχει επίσης δημιουργήσει κίνησιν κεντήματος δια λογαριασμόν του Λυκείου με σκοπόν να διευρύνει τη συλλογή των κεντημάτων του αλλά και βρεθεί εργασία εις άνεργα πτωχά κορίτσια.
Δεν είναι υπερβολή το εάν θα πούμε ότι η Λαογραφική κίνησις της πόλεως και η δημιουργία της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας εξεκίνησεν από το Λύκειον των Ελληνίδων πριν από μερικά χρόνια. Εις την ευρυτέραν πνευματικήν κίνησιν το Λύκειον προσφέρει θετικώς τόσα πολλά, ώστε να μην έχει ανταγωνιστήν εις την πόλιν μας σήμερον.
Διαλέξεις, απογευματινάς συγκεντρώσεις με παρουσίασιν εκάστοτε και ενός θέματος Προβολαί μορφωτικαί κουκλοθέατρον, με ψυχολογικά και διδακτικά θέματα δια τα παιδιά. Συντροφιές μαθητριών που συζητούν και αναλύουν σοβαρά θέματα του μορφωτικού των κύκλου είναι προσφορά ανεκτίμητος εις τα γράμματα…».
Θεματοφύλακας παραδόσεων
Και ο χρονογράφος της εποχής καταλήγει:
«Το Λύκειον των Ελληνίδων Ρεθύμνης είναι σήμερον ο θεματοφύλαξ των Ρεθυμνιακών παραδόσεων η Κιβωτός της Διαθήκης του Ρεθύμνου».
Και παραμένει θα μας επιτραπεί να συμπληρώσουμε με τη σειρά μας. Και πιστεύουμε να συμφωνούν με τη διαπίστωση αυτή όλοι που παρακολουθούν το σωματείο να συνεχίζει να αναπτύσσει ακμαιότατο πάντα την πολύπτυχη δράση του.
ΕΥΑ ΛΑΔΙΑ