Έζησε το Ρέθυμνο μέσα από αιχμαλωσία στη μάχη της Κρήτης
Η κ. Ευαγγελία Δαμουλή- Φίλια είναι μια εξαιρετική φιλόλογος καθηγήτρια στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο και συγγραφέας Πριν από τρεις μήνες περίπου έλαβε και μια ανώτατη διάκριση για ποιητικό της δημιούργημα Συγκεκριμένα έλαβε το πρώτο βραβείο από την ΕΠΟΚ για τη ποίημά της η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
Κρατήσαμε αυτή τη διάκριση και αναζητήσαμε στοιχεία για να κάνουμε τη σχετική αναφορά επειδή η θεματική του βραβευμένου ποιήματος έχει άμεση σχέση με το Ρέθυμνο και συγκεκριμένα με έναν αγωνιστή στη Μάχη της Κρήτης, τον πατέρα της πολυβραβευμένης λογίας και συγγραφέως
Κάθε θυγατέρα τρέφει ιδιαίτερη αγάπη για τον πατέρα αλλά η κ. Δαμουλή κάτι περισσότερο επειδή ο σεβαστός γεννήτοράς της αρκετές φορές την έκανε περήφανη με τη δράση του Εύλογα λοιπόν αποτελεί πηγή έμπνευσης για τις περισσότερες δημιουργίες της
Και είναι πολύ φυσικό να αποτελεί πάντα κάθε αναφορά της στη Μάχη της Κρήτης μια αφορμή για μια ιδιαίτερη συναισθηματική φόρτιση Nα αναφέρουμε για την ιστορία και μόνο ότι η Λίτσα Δαμουλή γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Από την μητέρα της, Τιτή Χαρ. Τσουκαλά, κατάγεται από τη Γαστούνη Ηλείας.
Σπούδασε Γαλλική γλώσσα και φιλολογία στα Πανεπιστήμια της Aix-en Provence και της Σορβόννης και ειδικεύτηκε στην Εφηρμοσμένη Γλωσσολογία σε θέματα Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης και βιωματικής μάθησης. Είναι επίσης πτυχιούχος του φιλοσοφικού τμήματος της Φιλοσοφικής Αθηνών.
Δίδαξε στη Μέση Εκπαίδευση σε διάφορα δημόσια σχολεία της χώρας, μεταξύ των οποίων και στην Ηλεία. Από το 1981 έως το 1987 ως καθηγήτρια της γαλλικής και από το 1998 έως σήμερα ως φιλόλογος της ελληνικής γλώσσας. Έχεις επίσης διδάξει στα Ιδιωτικά Εκπαιδευτήρια Κωστέα – Γείτονα.
Εκδηλώνει έντονο ενδιαφέρον για θέματα που σχετίζονται με τη λογοτεχνία, την τοπική ιστορία, τη λαογραφία.
Μοιράζεται τη ζωή της ανάμεσα σε Αθήνα και Κέρκυρα, όπου εργάζεται ως ερευνήτρια του Ιουνίου Πανεπιστημίου εκπονώντας διδακτορική διατριβή.
Έχει ασχοληθεί με την κριτική βιβλίου, θεάτρου, κινηματογράφου, αλλά και με την μετάφραση ποίησης και πεζού.
Μελέτες της για Έλληνες ποιητές και πεζογράφους έχουν δημοσιευτεί σε διάφορα ελληνικά και ξένα περιοδικά και στον τύπο.
Είναι αντεπιστέλλον μέλος της Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών, μέλος της Διεθνούς Εταιρείας Φίλων του Ν. Καζαντζάκη, μέλος του Εκπολιτιστικού Συλλόγου Γαστούνης και περιχώρων «Η Αρχαία Ήλις», όπου έχει διατελέσει μέλος του Δ.Σ. Είναι επίσης μέλος του Συνδέσμου Επιστημόνων, φίλων της Τέχνης και των Γραμμάτων του νομού Ηλείας και Κέρκυρας.
Έχει συμβάλει στα πολιτιστικά δρώμενα με διοργάνωση βιβλιοθηκών και προώθηση της φιλαναγνωσίας, με διαλέξεις και παρουσιάσεις συγγραφέων σε σχολεία και σε Πολιτιστικά Κέντρα του Νομού Ηλείας.
Είναι παντρεμένη από το 1995 με τον καθηγητή Ν. Φίλια, Επίκουρο καθηγητή του Ιονίου Πανεπιστημίου.
Ο πατέρας της ήταν μια αφορμή να τη γνωρίσουμε καλύτερα ¨Ενας σπάνιος άνθρωπος που πρωταγωνιστεί στο σημερινό μας αφιέρωμα
Ένας ακόμα αγωνιστής
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή για να γνωρίσουμε με την ευκαιρία έναν ακόμα σημαντικό αγωνιστή που συνδέεται άμεσα το όνομά του με τη θρυλική μάχη
O Ιωάννης Δαμουλής του Ευαγγέλου και της Ευαγγελίας (το γένος Μπιράκη) ,κουρέας ,υπηρετούσε στον 13ον Λόχο Κορίνθου Κ.Ε.Κ. ,ως οπλίτης όταν πήραν διαταγή να φύγουν για την Κρήτη. Ακολούθησε η Μάχη με τους αλεξιπτωτιστές στο Μάλεμε .Επειτα οδηγήθηκε μαζί με άλλους αιχμαλώτους των Γερμανών στο Ρέθυμνο
Μόλις έφθασαν στο Ρέθυμνο ο Γιάννης Δαμουλής με τους άλλους αιχμαλώτους οδηγήθηκε στις φυλακές της Φορτέτζας Εκεί ως γνωστόν όλος ο χώρος του κάστρου είχε μετατραπεί σε ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΙΧΜΑΛΩΤΩΝ .Ο Δαμουλής από τις πρώτες μέρες της κράτησής του αποδείχτηκε πολύτιμος επειδή ήξερε την τέχνη του κουρέα Μοναδικό του πρόβλημα για να εξυπηρετεί ήταν η έλλειψη εργαλείων Ευρηματικός νους όμως καθώς ήταν δεν κάθισε με σταυρωμένα χέρια
Κατηφόρισε με τρόπο προς την πόλη που ήταν έρημη από τους κατοίκους της Οι πάντες καλού κακού είχαν ζητήσει καταφύγιο στα χωριά για να προστατεύσουν τα παιδιά και τους ηλικιωμένους ενώ όσοι μπορούσαν να κρατήσουν όπλο και να πολεμήσουν είχαν σπεύσει στα πεδία των μαχών Ενώ συναντούσε παντού εικόνες εγκατάλειψης , κάποια στιγμή το μάτι του έπεσε σε κάτι ενδιαφέρον Μπροστά του βρισκόταν ένα κουρείο με όλα τα σύνεργα της δουλειάς παρατημένα
Χωρίς δεύτερη σκέψη ο Δαμουλής, τα μάζεψε και επέστρεψε στη θέση του χωρίς να έχει γίνει αντιληπτός Οι συνθήκες είχαν ευνοήσει τη στιγμιαία αυτή δραπέτευσή του ‘Αλλωστε κι αν είχε γίνει αντιληπτή η απουσία του είχε μια καλή δικαιολογία αν έδειχνε τα εργαλεία που είχε εντοπίσει
Οι μέρες περνούσαν κουραστικές για το Γιάννη που δεν τον άφηναν σε ησυχία τα καταναγκαστικά καθήκοντα του κουρέα αλλά τουλάχιστον μπορούσε να ξεφύγει από τις βασανιστικές σκέψεις του καθώς δεν ήξερε τι τον περιμένει και δεν είχε τρόπο να επικοινωνήσει με την οικογένειά του
Μιά μέρα συνεννοημένος μ’ενα Νεοζηλανδό σύμμαχο, προσποιήθηκε ότι χρειαζόταν κάτι για το κουρείο και κατέβηκε στη πόλη του Ρεθύμνου για να το βρεί. Εκεί του έβγαλαν μια πλαστή «ταυτότητα» Αυστραλού.
Μ ‘αυτή τη ταυτότητα μπόρεσε να δραπετεύσει από το στρατόπεδο νύχτα και να πάει με τα πόδια ,μαζί μ’ ένα σύμμαχο, μέσω Ατσιπόπουλου προς την Αγία Γαλήνη Εκεί τους περίμενε μια βάρκα που τους οδήγησε στο Τσιρίγο
Το Τσιρίγο κατείχαν οι Ιταλοί που τους υποδέχτηκαν χαρούμενα .Από κεί έφυγαν κι έφτασαν στη Νεάπολη της Λακωνίας. Κρυβόταν την ημέρα και ταξίδευε τη νύχτα με ότι μέσο έβρισκε, προς την Σπάρτη. Έπειτα προς την Τρίπολη κι από κει στην Αθήνα. Μαζί του κουβαλούσε κι ένα μπιτόνι λάδι.
Τον θεωρούσαν νεκρό
Στο μεταξύ οι δικοί του στην Αθήνα δεν ήξεραν που βρίσκεται ο άνθρωπός τους κι αν θα τον ξαναβρούν Μάταια τον αναζητούσαν μέσω του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού
Η μητέρα του από την ασιτία αρρώστησε και νοσηλευόταν στο Νοσοκομείο Τα άλλα μέλη της οικογένειας όταν απελπίστηκαν από τις άκαρπες έρευνες αποφάσισαν να αποδεχτούν την τραγική πραγματικότητα θεωρώντας τον νεκρό και μάλιστα του έφτιαξαν και κόλλυβα
Είναι εύκολο να φανταστούμε πως ένοιωσαν μόλις τον είδαν Ο κόσμος όλος γέμισε χρώμα χαράς με την εμφάνιση του αγαπημένου τους
Ο Γιάννης Δαμουλής ευτύχησε να κάνει μια όμορφη οικογένεια και να καμαρώσει τις προόδους της κόρης του Και για κείνη όμως ο πατέρας της είχε μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά της Ήταν ο ήρωάς της Με το δικό του συναξάρι έγραψε και το ποίημα που της χάρισε το βραβείο Και είναι το παρακάτω
«Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ»
«……οι ήρωες περπατούν στα σκοτεινά»
Γ. Σεφέρη, «Ο τελευταίος σταθμός»
Εικοσιπέντε χρονών ,νέος, πολύ νέος !
Μονάκριβος γιός !
Καινούρια η στολή,
γυαλιστερά τα κουμπιά, βαρύ το όπλο.
Και το καπέλο, πόσο σου πάει !
Το χέρι σου έδειχνε «φύλλο πορείας» μακρινό,
πολύ μακρινό.
«Θα διαβείς βουνά, θα περάσεις θάλασσα,
μαύρες ομπρέλες θα βρέχει ο ουρανός», σου είπε μια γύφτισσα στη Κόρινθο. Γέλασεs…
Φτάσατε. Ήταν Μάιος, όπως τώρα.
Η φύση τόσο όμορφη, οι αγροί γεμάτοι λουλούδια.
Τα φρούτα της νιότης σου ώριμα…
Στο παλάτι του Μίνωα οι γυναίκες με τη δαχτυλιδένια μέση…
Ο ουρανός συννέφιασε.
Κάνατε ότι μπορούσατε,
με όπλα, ξύλα, αξίνες, πέτρες.
Ώσπου σηκώσατε ψηλά τα χέρια.
Κι έπειτα το Οχυρό και γύρω-γύρω η θάλασσα,
«GREEK GEFAGEN LAGEN».
O ήλιος έκαιγε τώρα αλύπητα.
Εσύ ο Johannes, κούρευες, κούρευες ασταμάτητα…
Όμως όλα άλλαξαν μ ’ένα φίλιο χαρτί.
Μιά νύχτα έφυγες με βάρκα..αργά μες στο σκοτάδι.
Τσιρίγο, Νεάπολη, Σπάρτη, Τρίπολη, Αθήνα…
Θυμήθηκες τη γύφτισσα ,»Θα περάσεις θάλασσα, βουνά, δρόμο, πολύ δρόμο θα κάνεις…»
Περπατούσες τη νύχτα,
κρυβόσουν την ημέρα.
Αλήθεια, πώς τα κατάφερες;
Εσύ, ο νέος με τα εικοσιπέντε ροδαλά σου χρόνια;
Εβδομήντα πέντε χρόνια πέρασαν!
Να ζει άραγε αυτός ο υπέργηρος, μακρινός σύμμαχος;
Ποίος ήταν; πώς τον έλεγαν;
Να τον ευχαριστήσω για τον πατέρα που μου χάρισε!
Αφιερωμένο στον πατέρα μου και στους Έλληνες και Συμμάχους,ήρωες της Μάχης της Κρήτης.
Θεωρήσαμε απαραίτητη την αναφορά αυτή μνημόσυνο σε έναν ακόμα αγωνιστή της Μάχης της Κρήτης Από τη Μάχη αυτή και μετά ήταν πολλοί που έταξαν προσκύνημα στην πόλη μας δοθείσης ευκαιρίας Γιατί την ένοιωθαν ένα κομμάτι από αυτούς εξαιτίας της εμπειρίας που έζησαν μέσα στη φωτιά του πολέμου Η μάχη που καθόρισε την έκβαση του πολέμου ήταν γιαυτούς τίτλος τιμής να αναφέρονται στη συμμετοχή τους Όπως και ο Γιάννης Δαμουλής που τιμούμε σήμερα με αυτό το αφιέρωμα
Και συγχαίρουμε την κόρη του πανεπιστημιακό κ. Λίτσα Δαμουλή που με τα στοιχεία αυτά και άλλα που έθεσε στη διάθεσή μας έγινε αφορμή να γνωρίσουμε καλύτερα τον ήρωα πατέρα της Και να ζήσουμε μέσα από τον μεστό της στίχο ένα ακόμα χρονικό από τη μάχη που αποπνέει δυναμισμό και ανθρωπιά Μεθυστική ευωδιά όπως κάθε τι που περιέχει ψυχή και απέριττο μεγαλείο
Εύα Λαδιά