Ο Παναγιώτης Κλάδος ήρθε στο Ρέθυμνο σε μια μεταβατική περίοδο. Οι σύγχρονοι ίσως δεν μπορούν να καταλάβουν πως αισθανόμαστε οι σημερινοί 60άρηδες + την εποχή εκείνη που και η πολιτική ήταν έρωτας Άγριος, βέβαια, αφού για την παράταξή σου δεχόσουν ή έδινες και ξύλο, αλλά έρωτας. Αν συζητήσετε με τη γενιά 114 και Πολυτεχνείου θα σας ομολογήσουν ότι Καραμανλής, Παπανδρέου, Φλωράκης και Κύρκος ξεσήκωναν θύελλα ενθουσιασμού στους οπαδούς Ακτινοβολούσαν εκείνη την αύρα του ηγέτη που δυστυχώς δεν την νοιώθουμε σήμερα.

Ο Παναγιώτης Θρασύβουλου Κλάδος έχοντας βιώσει όλες τις εντάσεις ενεργά, με διώξεις και εξορίες, τιμώντας έναν πατέρα εμβληματική μορφή της Δημοκρατίας, από την πρώτη στιγμή έδωσε το στίγμα του. Σεβασμός στις πεποιθήσεις, σε απόσταση οι αυλοκόλακες, στο πυρ το εξώτερον οι έχοντες έστω και ακούσια σχέση με το φαύλο παρελθόν.

Σε μια μόνο περίπτωση άφηνε να κινήσουν τα νήματα οι άνωθεν αποφασίζοντες. Όταν αντιμετώπιζε προκλητική στάση από πλευράς των υφισταμένων του.

Ήταν μια Παρασκευή 8 Ιουνίου του 1990 όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του. Διαδεχόταν ένα ικανότατο στέλεχος της Ν.Δ. τον κ. Αντώνη Γρηγοράκη που είχε αφήσει τις καλύτερες εντυπώσεις στη διάρκεια της θητείας του. Ήταν μια «ήρεμη» δύναμη και μάλιστα, όπως βεβαιώνουν και τα δημοσιεύματα της εποχής, πολλοί αντιδρούσαν για την απομάκρυνσή του έχοντας συγκεντρώσει και υπογραφές.

Όταν ανακοινώθηκε ο διορισμός του Παναγιώτη Κλάδου, που σπεύσαμε σαν εφημερίδα να τονίσουμε ότι προέρχεται από το κεντρώο χώρο, έπεσαν οι τόνοι.

Στην τελετή παράδοσης ο Αντώνης Γρηγοράκης αναφέρθηκε με θέρμη στο διάδοχό του. Κι εκείνος έσπευσε να τονίσει ευχαριστώντας ότι δεν έρχεται σαν κομματικός νομάρχης, αλλά θα έχει την πόρτα ανοικτή σε κάθε Ρεθεμνιώτη. Το είπε και το εννοούσε.

Οι πρώτες του κινήσεις μόλις ανέλαβε καθήκοντα ήταν να ζητήσει μια έκθεση από κάθε προϊστάμενο υπηρεσίας με τα προβλήματα που υπάγονταν στην αρμοδιότητά τους και από το Διευθυντή της Νομαρχίας (ο Γ. Δημάκης ήταν τότε) ένα οργανόγραμμα των υπηρεσιών και του προσωπικού της Νομαρχίας.

Μετά ανέλαβε ο τύπος να μας κάνει μια ευρύτερη παρουσίαση του νέου νομάρχη.

Ο Παναγιώτης Κλάδος γεννήθηκε στα Σφακιά το 1942. Ο πατέρας του Θρασύβουλος ήταν ηγετικό στέλεχος των δημοκρατικών κινημάτων της περιόδου 1935-1938 εναντίον της δικτατορίας Μεταξά. Η πολιτική σταδιοδρομία του Παναγιώτη άρχισε από τα 16 του χρόνια όταν έγινε μέλος της φιλελεύθερης νεολαίας του Σοφοκλή Βενιζέλου στα Χανιά. Η χούντα των συνταγματαρχών τον βρήκε φοιτητή και πολέμιό της από την πρώτη στιγμή. Το 1970 εντάχθηκε στο αντιδικτατορικό κίνημα και συνελήφθη. Τον εξόρισαν στο Πεντάλοφο Κοζάνης και στη Σαμοθράκη και αμέσως με απόφαση της Συγκλήτου διεγράφη από τις πανεπιστημιακές τάξεις ως επικίνδυνος για τη δημόσια τάξη και την ασφάλεια του καθεστώτος. Με την αποκατάσταση της δημοκρατίας κατάφερε να πάρει τα πτυχία της νομικής και της Ανωτάτης Σχολής πολιτικών επιστημών.

Συνέχισε όμως την πολιτική του δράση και το 1978 αναδείχτηκε στη θέση του Γενικού Γραμματέα της ΕΔΗΝ. Το 1981 κατέβηκε με το ψηφοδέλτιο του κόμματος των Φιλελευθέρων στα Χανιά, το 1986 ήταν υποψήφιος δήμαρχος Χανίων και αργότερα υποψήφιος βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας.

Από μικρός είχε και μια ιδιαίτερη εκτίμηση από την οικογένεια Μητσοτάκη σε σημείο που εποχές όταν έπρεπε οι νέες κοπέλες να συνοδεύονται ο επίτιμος της Ν.Δ. μόνο τον Παναγιώτη εμπιστευόταν να συνοδεύσει τη Ντόρα σε εκδήλωση όταν βρισκόταν στα Χανιά.

Τον χαρακτήριζε η μπέσα και δεν ξεχνούσε ποτέ τους φίλους σε όποια παράταξη κι αν ανήκαν.

Από το πρώτο κιόλας διάστημα της θητείας του έβαλε στόχους και ιεράρχησε τις ανάγκες του νομού. Η λειψυδρία τον απασχόλησε άμεσα και βρισκόταν σε συνεχή επαφή με τον ΟΑΔΥΚ για μια οριστική λύση του προβλήματος. Οι πυρκαγιές, το κυκλοφοριακό, τα ναρκωτικά, το περιβάλλον (λήμματα, απορρίμματα) ο πολιτισμός και η μαρίνα είχαν προτεραιότητα στα ενδιαφέροντά του.

Μια από τις πρώτες μέρες της θητείας του κάλεσε και τους δημοσιογράφους εκτός προγράμματος. Μας είχε ξαφνιάσει η αμεσότητά του, που όμως μας εξήγησε οφειλόταν στο γεγονός ότι μας έβλεπε «συναδελφικά» καθώς είχε χρηματίσει διευθυντής της «Εθνικής Φωνής» του Γιώργη Βολουδάκη. Είχε πει τότε χαρακτηριστικά «εσείς οι δημοσιογράφοι θα μπαίνετε στο γραφείο μου από την κεντρική πόρτα και όχι από τον προθάλαμο». Προανήγγειλε μάλιστα και μια συνάντηση κάθε δεκαπενθήμερο για συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης χωρίς να αποκλείει την καθημερινή επαφή για θέματα επικαιρότητας.

Αυτό που μας είχε καταπλήξει ήταν η ενημέρωση του γύρω από τα προβλήματα του νομού και μάλιστα τόσο λίγες μέρες από την ανάληψη των καθηκόντων του και το πιο σπουδαίο ότι ήξερε με ακρίβεια ποιος δημοσιογράφος είχε προβάλει το κάθε θέμα. Σου απευθυνόταν σαν να σε γνώριζε από καιρό.

Είχε πει χαρακτηριστικά ότι θα ‘θελε μεμιάς να έλυνε όλα τα προβλήματα αλλά καταλάβαινε ότι χρειαζόταν με ρέγουλα να γίνεται το κάθε τι γιατί όπως λέει και η μαντινάδα:

Όποιος ζυγώνει δυο λαγούς

κακό κυνήγι κάνει

μήτε τον ένα κυνηγά

μήτε τον άλλο πιάνει.

Έτσι μας αποκάλυψε και το πάθος του για τη λαϊκή παράδοση.

Μετά μας έπιασε συζήτηση για τον πολιτισμό και αξέχαστα δεν παρέλειψε να μας τρατάρει σοκολατάκια ο ίδιος με τα χέρια του.

Αποκάλυψε μάλιστα και τη ρομαντική του φύση καλώντας μας για ένα κρασί νύχτα με πανσέληνο. Κάτι που έγινε επειδή η υποφαινόμενη το είχε «δέσει» στο μαντήλι.

Θυμάμαι είχαμε οργανώσει το τραπέζι στη λίμνη του Κουρνά. Ήταν κι ο Μπάμπης Πραματευτάκης, η Φέφη η Βαλαρή στην παρέα μας. Και περάσαμε μια αξέχαστη βραδιά, εκεί στη λίμνη με τη φωνή της μεγάλης μας καλλιτέχνιδας να ερμηνεύει τραγούδια που ξεσήκωναν τη συντροφιά.

Πόσο πίστευε στον πολιτισμό και στις αξίες του φάνηκε στη συνέχεια. Όταν άκουσε με ενδιαφέρον κι αποδέχτηκε χωρίς δεύτερη κουβέντα τις εκδηλώσεις τύπου στη μνήμη του Κωστή Παπαδάκη, πρώτου νεκρού ανταποκριτή στο μέτωπο της Αλβανίας, της πρωτοβουλίας να τιμώνται όλα τα ολοκαυτώματα του νομού σε μια κεντρική εκδήλωση, του πρώτου παιδικού φεστιβάλ στην Ελλάδα «Παιδική Άνοιξη», της δημιουργίας διαύλου πολιτιστικών ανταλλαγών με Κύπρο και άλλες περιοχές της χώρας.

Εκείνη την πρώτη χρονιά διοργάνωσης Αναγεννησιακού Φεστιβάλ επί νομαρχίας του έγινε η πιο εντυπωσιακή έναρξη.

Οφείλω να καταθέσω με το χέρι στην καρδιά ότι αυτός ο άνθρωπος «σημάδεψε» τη μνήμη μου γιατί είχε μια σπάνια ικανότητα να δίνει στα όνειρα σάρκα και οστά.

Έλεγες μια ιδέα και χωρίς να σκεφτεί ότι δεν ήταν δική του, όπως συνήθιζαν τόσοι άλλοι, έσπευδε να ανταποκριθεί. Υλοποιούσε τις παραπάνω πρωτοβουλίες μου χωρίς πολλές συζητήσεις.

Και του οφείλω ευγνωμοσύνη για την προσοχή που είχε δώσει στη διεύρυνση των πολιτιστικών ανταλλαγών με την Κύπρο. Όπως αποδείχτηκε το Ρέθυμνο είχε ωφεληθεί τα μέγιστα από τις πρωτοβουλίες αυτές. Έγιναν συναντήσεις πανελλαδικού ενδιαφέροντος στην πόλη μας, είχαν έρθει για το λόγο αυτό και δημοσιογράφοι από την Αθήνα για να τις καλύψουν, ζούσαμε σπουδαίες στιγμές στο πολιτιστικό μας γίγνεσθαι. Εκείνο όμως που χαράχτηκε με χρυσά γράμματα στα Ρεθεμνιώτικα Χρονικά ήταν η επέτειος των 50 χρόνων από τη Μάχη της Κρήτης. Ακόμα και ο Μάρκος Πολιουδάκης, που πάντα κάτι είχε να επισημάνει, τελειομανής καθώς ήταν, από τις προηγούμενες διοργανώσεις, σε κείνο τον εορτασμό είχε εκφραστεί με μεγάλη ευγνωμοσύνη στο νομάρχη για το πάθος του, ώστε η επέτειος στο Ρέθυμνο ν’ αφήσει εποχή. Όλα αυτά είναι στο αρχείο του Πολιτιστικού Ρεθύμνου, με γραπτά, ακουστικά και οπτικά ντοκουμέντα, και σιγά σιγά θα αναρτώνται για να μείνουν και να παραδειγματίζουν τις επόμενες γενιές.

Γίνανε τόσο σπουδαία πράγματα και να σκεφτεί κανείς ότι εμείς που όπως ο ίδιος έλεγε, τον εμπνέαμε, ανήκαμε σε εντελώς αντίθετα «στρατόπεδα». Ο Παναγιώτης Κλάδος όμως είχε τόσο υψηλό ηθικό ανάστημα που στεκόταν πάντα ψηλά. Κι αυτός που κέρδιζε ήταν σίγουρα ο νομός.

Το Αρκάδι και η αναστήλωσή του ήταν πάντα μέσα στα ενδιαφέροντά του «Αν πέσει το Αρκάδι, μου έλεγε, θα πρέπει να βρούμε τρύπα να χωθούμε».

Αυτό που τον χαρακτήριζε στη διάρκεια της θητείας του ήταν ο απόλυτος σεβασμός στο Ρέθυμνο και στις αξίες του. Κάθε εντολή «άνωθεν» τον άφηνε αδιάφορο. Ποτέ δεν ένοιωσε υποχρεωμένος να δέχεται κομματικές εντολές. Εννοούσε στο ακέραιο αυτό που είχε δηλώσει ερχόμενος στην πόλη μας «Το Ρέθυμνο δεν είναι η προβληματική περιοχή του νησιού μας. Είναι η αναπτυσσόμενη».

Είναι πολλά αυτά που θα έπρεπε να γραφτούν για τον Παναγιώτη Κλάδο, του οποίου πενθούμε την τόσο πρόωρη αναχώρησή του.

Και είναι πολλά αυτά που θα είχαμε να κερδίσουμε σαν τόπος αν δεν έμπαιναν κομματικά και πολιτικά συμφέροντα στη μέση να του ανακόψουν τη δημιουργική πορεία του.

Ήταν όμως επόμενο ότι θα έμπαιναν τροχοπέδη οι μικρότητες όταν άρχισε να αναπτύσσει τις εξαιρετικές του διοικητικές ικανότητες.

Αυτό που επίσης θυμάμαι και θα θυμάμαι όσο υπάρχω είναι η τεράστια περιουσία γνώσεων που διέθετε πάνω στην ιστορία. Καθόμουν σε κάθε εκπομπή που έκανα μαζί του στην ΕΡΑ Χανίων και απολάμβανα το χειμαρρώδη λόγο του. Σε οποιαδήποτε στιγμή του έκανες κάποια ιστορική αναφορά εκείνος ήταν έτοιμος να συμπληρώσει και να σχολιάσει. Μια κινητή βιβλιοθήκη γνώσεων ήταν ο Παναγιώτης Κλάδος. Ο απροσκύνητος Σφακιανός, ο λεβέντης Κρητικός, ο νομάρχης που λάτρευε να βάζει το όραμα μπροστάρη στη ζωή του και ποτέ δεν δίστασε να βάλει ρότα για τις ψηλότερες κορφές του ηθικού και υπαρξιακού μεγαλείου.