Μελπομένη Κοβάλσκυ : Μια πολυβραβευμένη ζωγράφος

 

Το Ρέθυμνο είχε αρχίσει ν’ ανασαίνει τον αέρα της λευτεριάς όσο οι Τούρκοι με εντολή των Προστάτιδων Δυνάμεων έπαιρναν πόδι από το βασανισμένο νησί.

Μια ομάδα μόνο έμενε στη Φορτέτζα Ποιος ξέρει τι να περίμενε;

Σε μια λογοτεχνική του περιγραφή ο μεγάλος μας λογοτέχνης Γιάννης Δαλέντζας  μας μεταφέρει την ατμόσφαιρα της εποχής κι είναι σαν να βλέπουμε ομάδες μικρών και μεγάλων να έχουν ξεθαρρέψει και να γιουχάρουν τ’ απομεινάρια του τουρκικού στρατού που παρέμεναν  πεισματικά στο κάστρο.

Αυτός που είχανε διοικητή έδειχνε πείσμα απερίγραπτο απειλώντας  και αρνούμενος ν’ αφήσει τη θέση του Έλεγε πως προτιμά να χαθεί με τους στρατιώτες του παρά να κάνει το χατίρι των υπερασπιστών της βασανισμένης πόλης

Κι όπως μας εξηγεί ο Δαλέντζας το θάρρος έπαιρνε από τα κανόνια που είχε στη διάθεσή του Σ’ αυτά στηριζόταν για να κάνει τον νταή.

Αυτό όμως δεν μπορούσε να συνεχιστεί Κι ένας από τους καλύτερους της Ρωσικής φρουράς ο Λοχαγός Ιωσήφ Κοβάλσκυ πήρε την εντολή από τους ανωτέρους του να αδειάσει τη Φορτέτζα από τους Τούρκους Η επιλογή δεν ήταν τυχαία Ένας ικανός αξιωματικός έπρεπε να αναλάβει την εξαιρετικά επικίνδυνη αποστολή Και δεν υπήρχε καταλληλότερος από τον Κοβάλσκυ που είχε δώσει άπειρα δείγματα της γενναιότητάς του

Το Ρέθυμνο ανάσανε

Ατρόμητος καθώς ήταν ο όμορφος και λεβέντης λοχαγός  ένιωσε μεγάλη τιμή για την αποστολή αυτή κι ας ήταν επικίνδυνη

Ξημέρωμα της 31ης Οκτωβρίου 1898 επικεφαλής λόχου ανεβαίνει στο κάστρο  ακροβολίζοντας σαν τανάγια τους στρατιώτες του .

Κι όταν έκρινε πως ήταν η στιγμή κατάλληλη προχώρησε και κτύπησε με δύναμη την καστρόπορτα

Ένας παραλογισμένος φρουρός φάνηκε για να πάρει αμέσως την προσταγή του Ρώσου αξιωματικού να παρουσιαστεί ο φρούραρχος μπροστά του

Κι αυτό έγινε χωρίς περιττές συζητήσεις

Όταν τρίζοντας από οργή τα δόντια του εμφανίστηκε ο Τούρκος διοικητής ο Ιωσήφ του ζήτησε την άμεση παράδοση διαφορετικά απείλησε να λυθεί το ζήτημα με τα όπλα

Ίσως το ύφος του να επηρέασε τον Τούρκο , μπορεί να ήταν πια και η κούραση μετά από τόσες μέρες ανώφελη άμυνα .Σημασία έχει ότι οι Τούρκοι υποχώρησαν και  παρέδωσαν τα όπλα

Τις επόμενες ώρες κι άλλες ομάδες που ξετρύπωναν από διάφορα σημεία  κατέβηκαν  με σκυμμένο κεφάλι και τράβηξαν για τα καίκια που θα τους έπαιρναν μακριά

Το Ρέθυμνο ήταν πια εντελώς απαλλαγμένο από τουρκικό στρατό

Ένας ήρωας στην τοπική κοινωνία

Ο Κοβάλσκυ είχε κάθε λόγο να νοιώθει υπερήφανος που πρωταγωνιστούσε στην ιστορική αυτή στιγμή για τον τόπο

Με τον αέρα του ήρωα ήταν φυσικό να χαίρει ιδιαίτερης εκτίμησης στην τοπική κοινωνία του Ρεθύμνου

Περιζήτητος σε κάθε κοσμική εκδήλωση απολάμβανε τις χαρές της νιότης του Μέχρι που ήρθε η μεγάλη και για κείνον στιγμή Σε μια συγκέντρωση γνώρισε την Μελπομένη Μουσούρου

Ήταν αρχοντοπούλα από την ιστορική οικογένεια των Μουσούρων και από τις καλλονές του τόπου Η ομορφιά της ήταν απερίγραπτη Κι έχει μείνει στην ιστορία και για την εντυπωσιακή της εμφάνιση

Ένας μεγάλος έρωτας

 

S2150007

Ο έρωτας έκανε για μια ακόμα φορά το θαύμα του Βέβαια μπορεί να μην ήταν ευκαταφρόνητος γαμπρός ο Ιωσήφ αλλά και η Μελπομένη ήταν πολύτιμη για τους δικούς της Τα πρώτα εμπόδια φάνηκαν για την πολυπόθητη ένωση των δύο νέων

Τέλος πάντων ο έρωτας ήταν μεγαλύτερος από τις δυσκολίες και ο γάμος έγινε το 1906 στην Αθήνα .

Η κ. Μαρία Τσιριμονάκη στο θαυμάσιο βιβλίο της για τις μορφές του Ρεθύμνου αναφέρει λεπτομερώς στοιχεία για το ζευγάρι που έμεινε ερωτευμένο μέχρι τα βαθειά γεράματα

Κι εκεί υπάρχουν λεπτομέρειες για όλες τις δυσκολίες που αντιμετώπισε μέχρι να γαληνέψει και να ζήσει την ευτυχία του

Αυτά είναι γνωστά και διατυπωμένα με χαρισματικό τρόπο

Ένα μεγάλο ταλέντο

Εμείς θα περάσουμε σε κάποιες άλλες άγνωστες  λεπτομέρειες για ένα μεγάλο χάρισμα που είχε η Μελπομένη εκτός από την υπέροχη ομορφιά της Είχε μεγάλο ταλέντο στα εικαστικά αλλά δεν είχε καταφέρει να εκφραστεί καλλιτεχνικά επειδή δεν της είχε δοθεί το ερέθισμα

Μια καλή ευκαιρία

Μετά το γάμο της ακολούθησε το σύζυγό της στην Ουκρανία κι από εκεί στην Οδησσό όπου είχε την ευκαιρία να γνωρίσει μια εξαιρετική ζωγράφο

Κοντά στη μεγάλη αυτή καλλιτέχνιδα η Μελπομένη πήρε τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής κι άφησε πια το μεγάλο της ταλέντο να ξεδιπλωθεί.

Ώρες ολόκληρες , γράφει ο Δαλέντζας, σ’ ένα θαυμάσιο χρονογράφημά του , (εφ. ΒΗΜΑ 1956) η Μελπομένη ξεχνιόταν με το χρωστήρα Είχε βρει τον καλλιτεχνικό της δρόμο Κι εκεί στην ξενιτειά άφηνε τη νοσταλγία να οδηγήσει την έμπνευσή της Τότε  το δημιούργημά της γέμιζε φως και χρώματα από την κρητική γη

Στη δίνη της προσφυγιάς

Η Οκτωβριανή επανάσταση αναστάτωσε και τους Κοβάλσκυ

Η Μελπομένη ακολούθησε το σύζυγό της στο δρόμο της εξορίας του Το Ρέθυμνο ήταν η μόνη καταφυγή . Με ελληνική υπηκοότητα ο Ιωσήφ εντάσσεται στην τοπική κοινωνία Εργάζεται στο Δήμο Ρεθύμνου ως μηχανικός  Όλα  πια δείχνουν πως το ζευγάρι βρήκε το λιμανάκι του για να γαληνέψει

Εκείνη την εποχή στο Ρέθυμνο βρίσκεται και ο Νικολάι  Ντομπριάσκυ  , ένας μεγάλος καλλιτέχνης ,αλλά βασανισμένος άνθρωπος που έκανε μαθήματα για να ζήσει Είχαμε κάνει προ καιρού σχετικό αφιέρωμα σ’ αυτόν και στην οικογένειά του

Κοντά του η Μελπομένη , αποκτά καλύτερη τεχνική κατάρτιση , που σε συνδυασμό με το ταλέντο της ανοίγει στη νεαρή γυναίκα νέες προοπτικές για διάκριση στον καλλιτεχνικό χώρο

S2150011

Μαθαίνει  νέα τεχνική

Το 1930  ταξιδεύει με τον άνδρα της στη Ρουμανία Στη Βεσαραβία επισκέφθηκε την κουνιάδα της που ήταν εκεί εγκατεστημένη Πέρασε υπέροχες μέρες πάντα ζωγραφίζοντας

Μια μέρα συναντήθηκε στο σπίτι της κουνιάδας της με μια ζωγράφο από την περιοχή που όταν είδε τα έργα της εκφράστηκε με θαυμασμό

Και μάλιστα της πρότεινε τεχνικές που η Μελπομένη άκουσε με προσοχή Νέοι δρόμοι ανοίγονταν μπροστά της

Άρχισε να τελειοποιείται στην πλαστική ζωγραφική πάνω σε βάζα και τζάμι

Γυρίζοντας στο Ρέθυμνο αφοσιώθηκε στην τεχνική αυτή δημιουργώντας αριστουργήματα με κυρίαρχο στοιχείο τα λουλούδια Οι απαλοί χρωματισμοί αιχμαλώτιζαν το βλέμμα Και η Μελπομένη άρχισε να δρέπει τις δάφνες μιας καταξιωμένης καλλιτέχνιδας.

Οι κριτικοί την αποθεώνουν

Η φήμη της απλώνεται κι αρχίζουν ν΄ ασχολούνται μαζί της τεχνοκριτικοί μεγάλου κύρους , όπως ο Προκοπίου που υποκλίνεται στο ταλέντο της

Έτσι κανένας δεν ξαφνιάστηκε όταν η Μελπομένη έλαβε το πρώτο καλλιτεχνικό βραβείο στην Πανελλήνια Έκθεση του Ζαππείου

Η συνέχεια ήταν η αναμενόμενη ενός τόσο μεγάλου ταλέντου Το 1932 παίρνει μέρος στην Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης και από τότε σχεδόν κάθε χρόνο παρουσιάζει έργα της,  προσθέτοντας νέες διακρίσεις στις ήδη υπάρχουσες με αποκορύφωμα το μέγα χρυσό βραβείο καλλιτεχνικής αξίας.

Αφοσιωμένη στην τέχνη της

Τα βάζα της γίνονταν ανάρπαστα. Τα έργα της προσωπογραφίες και τοπία κερδίζουν αμέτρητους θαυμαστές της τέχνης της και αποσπούν εξαιρετικές κριτικές

Από τους δημοσιογράφους που ασχολήθηκαν με το έργο της και ο Σταμάτης Σταματίου , πρώην Νομάρχης Ρεθύμνου, ο γνωστός Σταμ Σταμ

Επιχειρηματίες άρχισαν να την προσεγγίζουν και να της συστήνουν να επεκταθεί σε μαζική παραγωγή

Η Μελπομένη αρνιόταν κατηγορηματικά τις προτάσεις αυτές Δεν ήθελε να προδώσει την τέχνη της για χάρη του κέρδους Έμεινε αφοσιωμένη στην τεχνική της εδώ στο αγαπημένο της Ρέθυμνο , κοντά στον  Ιωσήφ που λάτρευε και τη λάτρευε

Ήταν ένα γοητευτικός πράγματι άνδρας, με το αγαθότερο βλέμμα όπως αναφέρει σε δικό του χρονογράφημα ο Κωστής Μαμαλάκης.

Ο γενναίος αξιωματικός είχε από τις ανδραγαθίες του  προαχθεί σε συνταγματάρχη του ρωσικού στρατού κατοχής στη μεταβατική περίοδο πριν ενωθεί η Κρήτη με την Ελλάδα.

Και σημειώνει ακόμα ο εκλεκτός Ρεθύμνιος χρονογράφος ότι ο Ιωσήφ Κοβάλσκυ χαρακτηριζόταν από δυσβασία απόκτημα κακουχιών πολέμου

Ικανοποίηση για τη νίκη

Στα χρόνια της ναζιστικής κατοχής ο Ιωσήφ μάθαινε νέα από το Γιάννη Δαλέντζα για την έκβαση του πολέμου

Σαν μάθαινε τις νικηφόρες προελάσεις των συμπατριωτών του άστραφτε το πρόσωπό του Γελούσε ολόκληρος Κι έσφιγγε με ενθουσιασμό το χέρι του Δαλέντζα για τις πληροφορίες του «δελτίου ειδήσεων»

Το ζευγάρι κατοικούσε σε μια υπέροχη μονοκατοικία ,δίπλα στην οικία Βογιατζάκη Εκεί που αργότερα λειτουργούσε ο παιδικός σταθμός τα ΧΕΛΙΔΟΝΙΑ της κ. Λαγκουβάρδου

Ήταν η τραγική ειρωνεία για το αγαπημένο ζευγάρι που δεν απόκτησε παιδιά να αντηχεί αρκετά χρόνια αργότερα το σπίτι από παιδικές χαρούμενες φωνές

Ο έρωτας όμως παρηγορούσε τον Ιωσήφ και τη Μελπομένη που ζούσαν ο ένας για τον άλλο Εκείνος να κάθεται και να πίνει το τσάι του και πλάι του εκείνη να ζωγραφίζει

Πρώτος έφυγε ο Ιωσήφ Κοβάλσκυ τον Ιανουάριο του ‘51 στην αγκαλιά της αγαπημένης του Μελπομένης και τάφηκε στη Ρεθεμνιώτικη γη που τόσο αγάπησε.

Η γυναίκα του μέχρι το θάνατο της ζούσε με την ανάμνησή του, ανάμεσα στα προσωπικά του αντικείμενα που είχαν σταθεί μάρτυρες της αγάπης τους.

Είχε   τη μορφή του πάντα μπροστά στα μάτια της και με την εντύπωση ότι κάποια στιγμή θα τον έβλεπε να ξεπροβάλλει περνούσαν οι μέρες της ώσπου πήγε να τον συναντήσει

Εύα Λαδιά

Αφήστε μια απάντηση