Ι. ΚΑΜΠΙΤΣΗΣ: Ο ΠΡΩΤΟΣ ΚΟΣΜΗΤΟΡΑΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ

H επέτειος των 40 χρόνων από την ίδρυση του Πανεπιστημίου Κρήτης μας φέρνει στο νου κάποιες μορφές που με το κύρος τους και την προσωπικότητά τους βοήθησαν το νεοσύστατο Ανώτατο Εκπαιδευτικό μας Ίδρυμα να συγκροτηθεί συντομότερα και να διακριθεί.

Ευτυχήσαμε να ζήσουμε τη δημιουργία του Πανεπιστημίου από τον καιρό των κινητοποιήσεων για την ίδρυσή του. Και έχουμε άποψη για τους ανθρώπους αυτούς που μας τίμησαν και με τη φιλία τους.

Θυμάμαι πριν από είκοσι χρόνια όταν ο ιδρυτής των «Ρ.Ν.» Γιάννης Χαλκιαδάκης ζήτησε μια παρουσίαση για την τηλεόραση «Creta» δίνοντας οδηγίες σχετικές, μου είχε τονίσει «Και μη μου ξεχάσεις τον Καμπίτση». Απάντησα «Αν είναι δυνατόν» προκαλώντας το χαμόγελο επιδοκιμασίας του αξέχαστου εκδότη μου.

Ήταν δυνατόν να ξεχάσουμε τον επιστήμονα που το πνευματικό του ανάστημα σε καθήλωνε; Να παραλείψουμε τον ΔΑΣΚΑΛΟ για όλους μας κι ας μην είμαστε φοιτητές του; Να λησμονήσουμε τον τόσο πράο και γλυκύτατο άνθρωπο που σε υποχρέωνε με την καλοσύνη του και το πράο χαμόγελό του;

Κάποτε ρώτησα έναν από τους πρωταγωνιστές των αγώνων για την ίδρυση του Πανεπιστημίου, τον γιατρό κ. Γιώργο Αγγελιδάκη ποιον από τους καθηγητές θα ξεχώριζε. Κι εκείνος είπε: «Έρχονται στη μνήμη μεγάλα ονόματα αλλά ακτινοβολεί πάντα στη μνήμη μου η μορφή του Γιάννη Καμπίτση».

Είχε γίνει «δικός» μας άνθρωπος, από τους λίγους καθηγητές που ήταν διαρκώς παρόντες και στην πνευματική ζωή του τόπου. Δυστυχώς όμως έναν Αύγουστο πριν από 27 χρόνια ο σπάνιος αυτός άνθρωπος έχασε τη ζωή του σε τροχαίο βυθίζοντας σε βαθιά θλίψη όσους τον γνώριζαν.

Για να σκιαγραφήσουμε σήμερα σε τιμητικό αφιέρωμα τον Ιωάννη Καμπίτση, κοσμήτορα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, όπου υπηρέτησε ως καθηγητής της Κλασικής Φιλολογίας, από το 1982-83 δανειστήκαμε βιογραφικά στοιχεία από μια εμπνευσμένη νεκρολογία ενός επίσης επιφανούς καθηγητή του Πανεπιστημίου μας του Γρηγόρη Σηφάκη, μετέπειτα καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης που είχε επαινεθεί ιδιαίτερα για τα μεστό της περιεχόμενο.

Ο Γιάννης Καμπίτσης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1938, αλλά διατηρούσε δεσμούς με το νησί της οικογενειακής του καταγωγής, την Κεφαλονιά. Σπούδασε Κλασική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1956-61) και, μετά τη στρατιωτική του θητεία, στο Παρίσι (1964-67), ως υπότροφος του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών. Εκεί ευτύχησε να παρακολουθήσει τις παραδόσεις και τα σεμινάρια των μεγάλων φιλολόγων που ήταν συγκεντρωμένοι στη Σορβόννη και την Ecole Pratique des Hautes Etudes κατά τη δεκαετία του ’60. Την άνοιξη του 1968 υποστήριξε τη διατριβή του για την Αντιόπη του Ευριπίδη, που είχε συντάξει με την καθοδήγηση της Jacqueline de Romilly, και ανακηρύχθηκε διδάκτωρ της Σορβόννης με την ανώτατη διάκριση που απονέμεται στη Γαλλία.

Στο Παρίσι έμεινε άλλα τρία χρόνια, εργαζόμενος ως βοηθός στο Πανεπιστήμιο και ως επί συμβάσει ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο Ερευνών της Γαλλίας. Στην Ελλάδα γύρισε το 1971, και από το 1972 ανέλαβε υπηρεσία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, στην αρχή ως επιμελητής και, από το 1975, ως τακτικός καθηγητής της Κλασικής Φιλολογίας. Στα Γιάννενα παρέμεινε ως το 1982, οπότε μετακλήθηκε στην Κρήτη.

Η σχέση του όμως με το Πανεπιστήμιο Κρήτης είχε αρχίσει νωρίτερα, αφού υπήρξε ο πρώτος κοσμήτορας της Φιλοσοφικής του Σχολής (με ειδική απόσπαση από τα Γιάννενα) κατά τα δύο πρώτα χρόνια της λειτουργίας της (1977-79). Η συμβολή του στην οργάνωση και εύρυθμη λειτουργία όχι μόνο της Φιλοσοφικής Σχολής, αλλά και ολόκληρου του νεοσύστατου πανεπιστημίου, ήταν ανεκτίμητη. Γιατί ο Γιάννης Καμπίτσης υπήρξε σπάνιο δείγμα δημοσίου λειτουργού, που συνδύαζε στο έπακρο τη διοικητική επάρκεια με την ηθική ευαισθησία και ανιδιοτέλεια∙ την ακαδημαϊκή σοφία με την κοινή λογική∙ τη μεγαλοψυχία και την ανοχή με την αυστηρότητα στην τήρηση του νόμου και την εκτέλεση του καθήκοντος. Τις αρετές του αυτές, άλλωστε, επέδειξε και κατά τη θητεία του ως κοσμήτορα στα Γιάννενα το 1979-80, όπως και σε όλες τις υπηρεσίες που η πολιτεία κατά καιρούς του ανέθετε, και τις οποίες εκτελούσε πάντοτε με προθυμία και σοφία (κεντρική επιτροπή εισαγωγικών εξετάσεων, εξεταστικές επιτροπές του ΙΚΥ, ΔΙΚΑΤΣΑ, κτλ.).

Ο Γιάννης Καμπίτσης ήταν ένας από τους λίγους επιστήμονες διεθνούς βεληνεκούς κι ένας φιλόλογος που καλλιεργούσε με την ίδια αγάπη τόσο την αρχαία ελληνική όσο και τη λατινική φιλολογία. Είναι χαρακτηριστικό της λατινομάθειας του Καμπίτση ότι το τελευταίο του δημοσίευμα, η εργασία του για τρία χειρόγραφα του πλατωνικού Κριτία στο Αφιέρωμα στον Στυλιανό Αλεξίου (Αριάδνη, 5, 1989, σ. 69-77) είναι γραμμένη στα λατινικά. Ήταν, εξάλλου, κινητήρια δύναμη των πανελλήνιων λατινικών «συμποσίων», που ξεκίνησαν το 1982 από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων∙ και στα τρία συμπόσια, που έγιναν από το 1982 ως το 1987, έκαμε υποδειγματικές ανακοινώσεις (μόνο η πρώτη, «Από την προφητεία του Αγχίση στους θριάμβους του Αυγούστου», είναι δημοσιευμένη, στα Πρακτικά του Α’ Πανελληνίου Συμποσίου Λατινικών Σπουδών, Γιάννενα 1984, σ. 17-27).

Ο Καμπίτσης είχε έτοιμο, αλλά δεν πρόλαβε να εκδώσει, το δεύτερο μέρος της μεγάλης μονογραφίας του «Μινυάδες και Προιτίδες» (Δωδώνη, Παράρτημα 3, Ιωάννινα 1975), μια πραγματεία αντάξια της μεγάλης γαλλικής παράδοσης ερευνητών της αρχαίας θρησκείας και μυθολογίας, στην οποίαν άλλωστε ανήκε και ο ίδιος ο Γιάννης Καμπίτσης.

Είχε επίσης προχωρήσει στην ετοιμασία κριτικών εκδόσεων τόσο του Κριτία, όσο και των Αργοναυτικών του Ορφέα, ενός εκτενούς επικού ποιήματος του τετάρτου αιώνα μ.Χ., του οποίου τα 57 χειρόγραφα είχε εντοπίσει και μελετήσει (πρβ. Φίλτρα, Αφιέρωμα εις Σ. Γ. Καψωμένον, Θεσσαλονίκη 1975, σ. 61-68). Ετοίμαζε, τέλος, νέα, διορθωμένη έκδοση της Αντιόπης. Δεν γνωρίζουμε αν στο μεταξύ τα έργα αυτά (και ίσως και άλλα από τα κατάλοιπα) του Γιάννη Καμπίτση έχουν προστεθεί στα επιτεύγματα της νεοελληνικής Κλασικής Φιλολογίας. Κάτι που θα εύχονταν κάθε επιστήμονας του λόγου. Δυστυχώς για τον Ιωάννη Καμπίτση, δεν μπόρεσε να ολοκληρώσει το σπουδαίο έργο του που επικεντρώνεται στην αρχαία θρησκεία, τη μυθολογία, την τραγωδία, τους θεσμούς και το δίκαιο.

Αυτός ήταν ο Ιωάννης Καμπίτσης που βρήκε τραγικό θάνατο σε τροχαίο δυστύχημα, κοντά στο λιμάνι της Σούδας, μια Τρίτη στις 7 Αυγούστου 1990. Ήταν μόνο 52 χρόνων. Από το δυστύχημα σώθηκε ο γιος του Σπύρος, δεκατεσσάρων ετών, σαν από του Χάρου τα δόντια και αφού έδωσε γενναίο αγώνα για τη ζωή του.

Πέρασαν τα χρόνια αλλά το Ρέθυμνο δεν ξεχνά τον Ιωάννη Καμπίτση και τις πολύτιμες υπηρεσίες του στο Πανεπιστήμιό μας αλλά και στην εκπαίδευση ευρύτερα.