Δύο Κρήτες ιερομόναχοι στην Πάρο

Η αναφορά και ανάδειξή μου αυτή στα δύο σεβάσμια πρόσωπα των αδερφών κατά σάρκα Ιεροθέου και Μεθοδίου Πραουδάκη, που υπήρξαν μοναχοί στην Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής – Λογγοβάρδας της νήσου Πάρου, πηγάζει από την εκ της μητρός μου καταγωγή που είναι από την Νάουσα της Πάρου και ως εκ τούτου η συχνή επίσκεψη μου στην Ιερά Μονή Λογγοβάρδας, μου κέντρισε το ενδιαφέρον και ένωσα την Κρήτη με την Πάρο και δη το Ρέθυμνο, αλλά κυρίως από το σπουδαίο αγιογραφικό τους έργο το οποίο κοσμεί την Μονή.

Ο Ιερόθεος Πραουδάκης (1836-1896) κατά κόσμον Νικόλαος, υπήρξε ιερομόναχος Λογγοβαρδίτης και εν συνεχεία Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποταμου. Στο μοναχολόγιο της Μονής αναφέρεται ότι το 1851 σε ηλικία 35 ετών προσήλθε στη Μονή και το 1854 μετά την συνήθη τριετή δοκιμασία κείρεται μοναχός. Γεννήθηκε στον Αδάμαντα της Μήλου το 1836 από γονείς Σφακιανούς. Το 1854 χειροτονήθηκε διάκονος από τον Μητροπολίτη Παροναξίας Παρθένιο. Ακολούθως αποστέλλεται υπό της Μονής να σπουδάσει θεολογία και για περαιτέρω σπουδές στην ζωγραφική και στην Ευρώπη για μεταπτυχιακά. Το Δεκέμβριο του 1881 χειροτονήθηκε Επίσκοπος Κυδωνίας και Αποκορώνου και στις 20 Δεκεμβρίου 1882 μετετέθη στην επισκοπή Ρεθύμνης, όπου υπηρέτησε μέχρι τον θάνατό του.

Να σημειωθεί ότι στην Εκκλησία της Κρήτης υπήρξε το Επισκοπικό ζήτημα 1880-1882, τα γνωστά «Δεσποτικά» όπου οι Κρήτες ήθελαν να παρεμβαίνουν στις εκλογές των Επισκόπων τους, υποδεικνύοντας κληρικούς τους οποίους άλλοτε αποδέχονταν και άλλοτε όχι. Μάλιστα υπήρξαν αρκετές φορές διαμάχες με αποτέλεσμα να αναχωρήσουν επίσκοποι ή να μην εγκατασταθούν στην επισκοπή τους. Τέτοια περιπέτεια πέρασε κι ο επίσκοπος Ιερόθεος Πραουδακης Λογγοβαρδίτης όπου εξελέγη για την επισκοπή Κυδωνίας και εν τελει εγκαταστάθηκε στη επισκοπή Ρεθύμνου.

Επισυνάπτω και το βιογραφικό σημείωμα το συνταχθέν υπό του Ν. Τωμαδάκη, που δημοσιεύτηκε στην επιστημονική έκδοση της εταιρείας Κρητικών Ιστορικών Μελετών «Κρητικά Χρονικά» για συμπλήρωση της βιογραφίας του μεγάλου αυτού λογγοβαρδίτικου αναστήματος: «Ιερόθεος Πραουδάκης, ό εστί Μπραγουδάκης. Εγεννήθη εκ γονέων Σφακιανών εις Μήλον 1836, εσπούδασεν εν Αθήναις θεολογίαν και είτα εστάλη χάριν σπουδών εις Μόναχον. Εφημέρευσε και εις Τύνιδα. Εξελέγη το πρώτον Κυδωνίας, αλλά λόγω των επαρχιακών αντιθέσεων… δεν εγένετο δεκτός και μετετέθη εις την επισκοπήν Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου 20-12-1882-1896…».

Επίσης και στα ιστορικά βιογραφικά σημειώματα του Στεφάνου Νικολαΐδου, σε άρθρο του στο ως άνω περιοδικό καταγράφονται οι εξής σημαντικές λεπτομέρειες:» 1881…. κατά την 25^ην Μαρτίου εχειροτονήθει ο Ιερόθεος Πραουδάκης εκ Σφακίων, συλλειτουργούντων Τιμοθέου Χερρονήσου και Διονυσίου Ρεθύμνης, ημέρα Τετάρτη της πέμπτης εβδομάδος. Το επόμενον Σάββατον της Ακαθίστου έψαλλαν τους Χαιρετισμούς και οι τέσσαρες Αρχιερείς. Την Κυριακήν 29 ελειτούργησεν και αυτός, μόλον από που και τους δύο εναντιώθησαν να δεχθούν αι επαρχίαι των δια λόγους κομματικούς και αλόγους».

Ο βίος του Ιεροθέου και του Μεθοδίου Πραουδάκη γράφηκε κοινός από τον πατέρα Φιλόθεο Ζερβάκο που αναφέρει: Εκ των δύο τούτων αδελφών ο μεν Ιερόθεος πρώτος προσήλθεν εις την μονήν νεαρώτατος την ηλικίαν και την συνήθην δοκιμασίαν υποστάς εχειροτονήθη εν έτει 1854 ιεροδιάκονος υπο του Παροναξίας Πσρθενίου. Ειργάζετο δε εν τη μονή την ζωγραφικήν, ήν ετελειοποίησεν εν τω Πολυτεχνείω φοιτήσας, οτε αποσταλείς δαπάνη της μονής εις Αθήνας εσπούδαζε την θεολογίαν εν τω Πανεπιστήμιω. Εδίδαξε δε την ζωγραφικήν τον αείμνηστον Φιλόθεον Β’ τον Βοσυνιώτην και έργα κατέλειπε της καλής ταύτης τέχνης πλείστα και κάλλιστα εν μεν τω ναώ της μονής την εικόνα Δεσπότου Χριστού, τους Αγίους Ιεράρχας και το περισπούδαστον έργον τους Αγίους Πάντας, αξίας μεγάλης δια το πολυπρόσωπον και την λεπτότητα της εργασίας και άλλα μικρότερα. Πάντα τα έργα του Ιεροθέου διακρίνονται δια την λεπτότητα της τέχνης και την σεμνότητα και γλυκύτητα, διότι εν αυτοίς θαυμασίως την συμπαθή και αγαθήν αυτού ψυχήν ο τεχνίτης απετύπωσεν. Μετά τας εν τω Πανεπιστημίω θεολογικάς αυτού σπουδάς ο Ιερόθεος απεστάλη υπό της κυβερνήσεως, ενεργήσαντος του τότε μητροπολίτη Αθηνών Θεοφίλου, εις Ευρώπην προς συμπλήρωσιν των σπουδών. Εκεί δε ετελειοποίηθη και περί την γραφικήν, επιδοθείς εις ίδιον αυτής είδος την σμαλτογραφικήν. Και εξ Ευρώπης επανελθών προεχειρίσθη επίσκοπος Ρεθύμνης και Μυλοποτάμου, ένθα διετέλεσεν ποιμαίνων ως αληθής ποιμήν. Ηρθε δε ποτέ εις την μονήν αυτού, αποθανόντος ήδη του γέροντος Ιεροθέου και τελέσας μνημόσυνον αυτού ωμίλησε συγκινητικότατα. Κατά δε την βραχείαν εν τη μονή διατριβή τότε ειργάσθη την εικόνα των Αγίων Αποστόλων και το Άγιον Μανδήλιον ως και την εικόνα του Ιησού και της Θεοτόκου ωραίας πύλης.. Και τοιούτον την εκθρέψασαν αυτόν μόνην ηγάπα, ώστε επόθει τελευταίον εγκαταλείπων την επισκοπήν αυτού το λοιπόν του βίου εν τη μονή να διανύση. Αλλά δεν προέλαβεν τον πόθον τούτον να πληρώση εις τον άλλον μετακληθείς υπό του Θεού βίον.

Ο δε έτερος αδελφός Μεθόδιος προσήλθεν βραδύτερον εις την Μονήν, το έτος 1856 και μετά δυο έτη εκάρη μοναχός. Έχων μεγάλην κλίσιν και επίδοσιν εις την λεπτομέρειαν και την ξυλογλυφικήν κατεσκεύαζεν εν τη μονή σταυρούς και άλλα χρήσιμα εκ ξύλου κατασκευάσματα. Όθεν δαπάναις της μονής και ούτος εστάλη εις το εν Αθήναις Πολυτεχνείον και έπειτα απήλθεν εις Ευρώπην προς τελειοποίησιν. Αλλά επ’ ολίγον χρόνον απήλαυσεν ότι επόθησεν ασθενήσας νόσον βαρείαν και πολυώδυνον απέθανε 22αν Ιουνίου 1891. Εις μνημόσυνον της περί την τέχνην δεξιότητος αυτού κατέλιπεν έργον ξυλογλυφική θαυμάσιον και πολύτιμον ενώ παρίστανται εγγεγλυμμέναι αι κυριώτατοι εκ της Καινής Διαθήκης σκηναί, όπερ εις τον ναόν της μονής αφιερώσε. Η μονή δύναται ευλόγως να καυχάται ότι εξέθρεψε τους δυο τούτους εξόχου επιστήμονας και καλλιτέχνας αδελφούς.

Αποτελεί μεγάλη ευλογία το ότι δύο Κρητικές ενάρετες ασκητικές μορφές εγκαταβίωσαν στην παλαίφατη Μονή Λογγοβάρδας Πάρου, γραμμένες οι βιογραφίες τους μάλιστα από το χέρι του καθηγουμένου αγίου γέροντος π. Φιλοθέου Ζερβάκου, του οποίου είχα την ευλογία να συναναστραφώ προσωπικά. Τόσο ο ενάρετος βίος τους όσο και τα ανεκτίμητα αγιογραφικά τους έργα μας συγκινούν και μας κάνουν υπερήφανους που είμεθα Κρητικοί.

Στα προσεχή σχέδια του ο ιστορικός σύλλογος Ρεθυμνίων Αττικής «Το Αρκάδι», πρόκειται να αναδείξει το αγιογραφικό έργο των άνω ασκητικών μορφών, συγκεντρώνοντας αξιόλογα έργα που βρίσκονται κυρίως στην νήσο Πάρο και πραγματοποιώντας προσκυνηματική εκδρομή στο νησί αλλά και ειδικό αφιέρωμα.