Γιώργος Σμπώκος: Ένας πρύτανης της αυτοδιοίκησης κάνει τον απολογισμό του

Γιώργος Σμπώκος: Ένας πρύτανης της αυτοδιοίκησης κάνει τον απολογισμό του
• Σοβαρές επισημάνσεις και ενδιαφέρουσες προτάσεις από τον τ. δήμαρχο Ανωγείων
 
Ο κ. Γιώργος Σμπώκος αν και απόμαχος της τοπικής αυτοδιοίκησης δεν έχει πάψει ποτέ να ασχολείται με τα Ανώγεια. Την ηρωική κωμόπολη που υπηρέτησε ως δήμαρχος με απόλυτη επιτυχία αφήνοντας έργο σημαντικό.
Αλλά και που δεν έχει αφήσει τη σφραγίδα του ο σπουδαίος αυτός άνθρωπος με το πλούσιο συγγραφικό έργο, ο πολυβραβευμένος από την Ακαδημία Αθηνών λαογράφος που διαφύλαξε το μεγαλύτερο μέρος του παραδοσιακού πλούτου του τόπου του. Ο πολυσήμαντος πρόεδρος πολιτιστικού συλλόγου που πήρε μια αιμοστάζουσα από δεινά κρητική αετοράχη κι έδωσε με έργα πνοής κουράγιο στους νεότερους να δημιουργήσουν και να συνεχίζουν τις παραδόσεις τους.
Μια επιστολή του που μοιράστηκε μαζί μας και κάποιοι προβληματισμοί έγιναν αφορμή αυτού του άρθρου. Μια ανάγκη να καταθέσει ο μεγάλος αυτός οραματιστής τις σκέψεις και τις ιδέες του για περαιτέρω ανάπτυξη των Ανωγείων.
 – Δεν κρίνω ούτε επικρίνω βιάζεται να μας βεβαιώσει ο κ. Σμπώκος. Καλώς γίνονται αρκετά πράγματα παρά τους δίσεκτους καιρούς που ζούμε. Και συγχαίρω τους ανθρώπους της αυτοδιοίκησης που το πασχίζουν χωρίς να απογοητεύονται. Θα μπορούσαν όμως κάποιες προσπάθειες να προωθηθούν και να ολοκληρωθούν…
 – Όπως;
 – Πολλά έχουν γίνει στον τομέα του αστικού και περιαστικού ιστού των Ανωγείων και αξίζουν θερμά συγχαρητήρια στις εκάστοτε δημοτικές αρχές και φορείς για τις επιτυχείς τους προσπάθειες (πλατείες, δρόμοι, δενδροφυτεύσεις κ.λ.π). Επαινετές και οι προσπάθειες όλων των Ανωγειανών και ιδιαίτερα των γυναικών που φροντίζουν για τον εξωραϊσμό του χωριού μας…
 – Είναι κάποια πράγματα που έχουν προγραμματιστεί και δεν έχουν προχωρήσει;
 – Ακριβώς. Κατά τη δεκαετία του 1990 συντάχθηκε μελέτη αναμόρφωσης της Πλατείας Ηρώων (Αρμί) που τέθηκε σε εφαρμογή και απέβλεπε σε ενοποίηση των πλατειών Αρμιού και Αγίου Ιωάννη, την ανανέωση δενδροφύτευσης, τη δημιουργία μνημείου αφιερωμένου στον Άγνωστο Αγωνιστή, που θυσιάστηκε για την Ελευθερία, την ανάγλυφη χάραξη ων ονομάτων των Ανωγειανών Ηρώων σε πλάκες του Ψηλορείτη και την τοποθέτησή τους στον καμπυλόσχημο τοίχο δυτικά του δημαρχειακού μεγάρου και ακόμη την τοποθέτηση προτομών των αρχηγών και οπλαρχηγών της τουρκοκρατίας, περιφερειακά της πλατείας. Μάλιστα είχε ανοιχθεί και λογαριασμός για την κατασκευή του ηρώου, ο οποίος επί των ημερών μου είχε ένα σημαντικό ποσόν δωρεών.
 – Προχώρησε καθόλου αυτό το έργο;
Μερικά από τα τμήματα της μελέτης υλοποιήθηκαν, τα πιο πολλά όμως παρέμειναν και παραμένουν στάσιμα. Έγινε μια προσπάθεια δημιουργίας πάρκου μεταξύ πλατείας Ηρώων και Δημοτικού σχολείου, η οποία δεν τελεσφόρησε. Στον τομέα του αστικού οδικού δικτύου έχουν γίνει σημαντικά βήματα, αλλά χρειάζονται ακόμα διαπλατύνσεις και επεκτάσεις του δικτύου για την καλύτερη εξυπηρέτηση συγκοινωνίας και πολιτών.
Θα πρέπει ακόμα να διαμορφωθούν στο καλύτερο οι πλατείες Μεϊντανιού και Περαχωρίου, να φυτευτούν με πράσινο και λουλούδια όλοι οι ελεύθεροι δημοτικοί χώροι και να προστατευθεί η παλιά δενδρώδης χλωρίδα (δρυγιάρες, πρίνοι, πλάτανοι, καρυδιές κ.λ.π.) που βρίσκονται εντός του οικισμού και εκτός αυτού. Στα υπάρχοντα στους δρόμους παρτέρια να φυτευτούν αρωματικά φυτά και θάμνοι της Κρήτης.
 – Πώς φαίνεται αλήθεια ο φυσιολάτρης. Σας διέκρινε από τότε που υπηρετούσατε το πολιτιστικό κίνημα αυτή η αγάπη για το περιβάλλον;
 – Και στο περιαστικό περιβάλλον, επιτρέψτε μου να συνεχίσω, θα πρέπει να γίνουν κάποια πράγματα όπως …Περιπατητικός δρόμος από Ξέρακα και Αρκαλιά προς Άγιο Παντελεήμονα με φύτευση πρασίνου, αναπαλαίωση της Βρύσης Αρκαλιάς και του Ανεμόμυλου, με κατάληξη σε διαμόρφωση και επέκταση του χώρου μεταξύ Ανεμόμυλου και Αγίου Παντελεήμονα για τις ανάγκες των περιπατητών των μαθητικών εκδρομών κ.ά Θα πρέπει επίσης να δημιουργηθούν περιπατητικά μονοπάτια προς Σπαθάρια και Κούλε Αγλαδιά, Καμάρα και Κυλιστό, Πλατάνι και Σείσαρχα, Ανεμόμυλο από Πανωμούλι και Μετόχι, Κολέτσι και Κορφή Πλάκας από Περαχώρι, αναπαλαίωση των νερόμυλων στις Ποδαρές και των μύλων Ζεμπίλι και Ζωνού καθώς και ανασκαφή και συντήρηση του μύλου του Σκορδίλη που κατά την άποψή μας θα πρέπει να είναι ο αρχαιότερος νερόμυλος της Κρήτης.
 
Αναδεικνύονται τα άγνωστα Ανώγεια
 – Όσο μιλάτε μας ζωντανεύετε άγνωστα Ανώγεια που δεν τα φαντάζεται ο επισκέπτης συνηθισμένος να μένει στις πλατείες και να απολαμβάνει τα γνωστά συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής.
 – Με την ανάδειξη όσων προανέφερα δημιουργούμε νέους πόλους έλξης τουριστών.
Όσον αφορά τώρα τον αστικό και περιαστικό χώρο των Σεισάρχων θα πρέπει να γίνει μια καλαίσθητη διαμόρφωση του χώρου πέριξ της Αγίας Παρασκευής, διαμόρφωση του αστικού οδικού δικτύου και η διαμόρφωση του δρόμου από το κέντρο του οικισμού ως την παλιά βρύση η οποία θα πρέπει να αναπαλαιωθεί, να καταστεί λειτουργική και να εξασφαλιστεί χώρος αρκετός γύρω από αυτή για τη δημιουργία πλατείας προς εξυπηρέτηση των κατοίκων και των επισκεπτών.
 
Αναπαλαίωση σπιτιών
Άλλη σημαντική ανάγκη που πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα είναι η αναπαλαίωση όλων των παλιών σπιτιών, όσων φυσικά την επιδέχονται. Όσον αφορά τώρα τον περιαστικό ιστό των Σεισάρχων πολλά περιπατητικά μονοπάτια μπορεί να δημιουργηθούν με κυριότερο εκείνο που συνέδεε μέχρι το 1945 τ’ Ανώγεια με τα Σείσαρχα (Σείσαρχα – Κισσού – Μύλο Ζωνού – Βρύση Λαγάρας που πρέπει να αξιοποιηθεί – Σκλάβου Κούμος, Κουλεδάκι Ανώγεια).
Και βασικά αξιοποίηση του Αοριού.
 – Αυτό που δεσπόζει και στο ιστορικό και λαογραφικό σας έργο;
 – Αναμφισβήτητα η ορεινή περιοχή των Ανωγείων είναι ο μεγάλος θησαυρός που έχουν στα χέρια τους οι Ανωγειανοί αρκεί να τον προστατεύουν να τον αξιοποιήσουν κατάλληλα και οικολογικά και να τον εκμεταλλευθούν κτηνοτροφικά, γεωργικά και τουριστικά.
 – Εκτός από αξιοθέατο επομένως μπορεί να ενισχύσει και την τοπική οικονομία;
 – Φυσικά Υπάρχουν πολλές σκέψεις και απόψεις για την υλοποίηση του σκοπού αυτού και μια από αυτές είναι η δημιουργία τουριστικών διαδρομών και σύντομων περιπατητικών με στάσεις σε διάφορα σημεία των κύριων δι’ αυτοκινήτου τουριστικών διαδρομών.
Οι τουριστικές αυτές διαδρομές δι’ αυτοκινήτου θα έχουν αφετηρία τα Ανώγεια και ειδικότερα:
Πρώτη διαδρομή: Ανώγεια – Χαλικιά – Κουνομάσκαλα – Μύγιας – Ξερολίμνη – Σμπώκου Πόρος.
Δεύτερη διαδρομή Ανώγεια – Τριγιόδος – Άγιος Υάκινθος – Βρουλίδια – Ρουσαλίμνη.
Τρίτη διαδρομή: Ανώγεια – Ζώμυθος – Ξεροβρύση – Πρασογωνίδα – Κορίτσι.
Τέταρτη διαδρομή: Ανώγεια – Καμπιά – Μύθια – Πετραδολάκκια – Σκοίνακας και
Πέμπτη διαδρομή: Ανώγεια Ιδαίον Άντρον – Περιοχές Κάμπου Νίδας και Βαρσάμου.
 – Και τι χρειάζεται για όλα αυτά;
 – Η όλη οργάνωση και λειτουργία των τουριστικών διαδρομών χρειάζεται τη σύνταξη μελέτης από αρμόδια πρόσωπα που θα λάβουν υπόψη τους όλες τις παραμέτρους (χώροι υποδοχής – πιθανή διάνοιξη δρόμων όπου τούτο επιβάλλεται – περιπατητικές διαδρομές – σύνταξη τουριστικών οδηγών με τα αναγκαία στοιχεία και χάρτες κ.λ.π.
 – Αρκεί ένας δημόσιος φορέας για την υλοποίηση όλων αυτών;
 – Φορέας λειτουργίας των τουριστικών διαδρομών θα πρέπει κατά την άποψή μου να είναι ιδιωτικός – εταιρικός. Στον οποίο θα συμμετέχει και ο Δήμος Ανωγείων και θα διαθέτει το προσωπικό, τα οχήματα μεταφοράς τουριστών και θα εκμεταλλεύεται τους σταθμούς υποδοχής.
Ο ιδιωτικός αυτός φορέας δεν θα εξυπηρετεί μόνο τους ευρισκόμενους στ’ Ανώγεια τουρίστες αλλά τουρίστες μεγάλων τουριστικών επιχειρήσεων με τις οποίες θα έλθει σε συνεργασία.
Υπάρχουν βέβαια και πολλές άλλες επισημάνσεις που χρήζουν άμεσου ενδιαφέροντος.
Κατά τη δεκαετία του 1980 είχε γίνει προσπάθεια εξεύρεσης χώρου δημιουργίας φράγματος για τη συγκέντρωση υδάτων και την ενίσχυση υδροδότησης της λιμνοδεξαμενής Γονομιού. Τέτοιος κατάλληλος χώρος έχει επισημανθεί στην περιοχή Τρικοκκιδόλακκα παρά τη Στεφάνα.
Κατά την αναφερόμενη δεκαετία ολοκληρώθηκε η κατασκευή του χιονοδρομικού κέντρου και η πλήρης οργάνωσή του. Η κατασκευή πάρκινγκ έμενε μόνο.
 – Είχε λειτουργήσει αν δεν κάνουμε λάθος.
 – Ναι λειτούργησε δοκιμαστικά για δυο χρονιές με επιτυχία παρά τις υφιστάμενες δυσκολίες όπως η έλλειψη εκχιονιστικών μηχανημάτων. Το έργο στη συνέχεια εγκαταλείφτηκε και λεηλατήθηκε. ΓΙΑΤΙ;;;
Επίσης τη δεκαετία του 1990 με χρηματοδότηση του ΕΛΚΕΠΑ κατασκευάστηκε μονάδα λιπασματοποίησης στερεών αποβλήτων και παραγωγής βιοαερίου. Η πρωτοποριακή για την εποχή εκείνη μονάδα στοίχισε 110 εκατομμύρια δραχμές.
Η αποπεράτωση ήταν πλήρης και χρειαζόταν μόνο η οργάνωση λειτουργίας. Δυστυχώς αν και έχουν παρέλθει 20 και πλέον χρόνια το έργο εξακολουθεί να βρίσκεται σε πλήρη εγκατάλειψη. ΓΙΑΤΙ;
Θέλω επίσης να επισημάνω τα εξής:
Κανένας χώρος εξαγωγής πέτρας (νταμάρι) δεν πρέπει να λειτουργεί στην περιοχή του Ψηλορείτη χωρίς άδεια και περιβαλλοντική μελέτη. Υπενθυμίζουμε ότι το 1992 η Δημοτική Αρχή ακύρωσε την εγκεκριμένη απόφαση δημιουργίας μεγάλου νταμαριού στην περιοχή Κάτσουρα.
Όλο το αγροτικό οδικό δίκτυο στην περιοχή του Αοριού θα πρέπει να χαραχθεί στις παρυφές των λάκκων και να απαγορευτεί η κίνηση αυτοκινήτων διαμέσου αυτών. Να ληφθεί ιδιαίτερη μέριμνα για τον Κάμπο της Νίδας.
Θα ήταν επίσης ευχής έργο το εναέριο ηλεκτρικό δίκτυο του Ψηλορείτη να μετατραπεί σε υπόγειο όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν.
Να αφαιρεθούν οι εκτεταμένες περιφράξεις στο χώρο του Ψηλορείτη, ο οποίος πρέπει να μετατραπεί σε χώρο ελεύθερης βοσκής όπως ήταν και παλιά.
Θα πρέπει επίσης να γίνει:
Αξιοποίηση και επαναλειτουργία όλων των φυσικών πηγών και πηγαδιών του Αοριού.
Η ξύλευση να πραγματοποιείται μόνο με υπόδειξη και έγκριση της Δασικής Υπηρεσίας.
Η δασοπροστασία και πυροπροστασία όμως των μικροδασών να αποτελεί πρώτιστο και βασικό ενδιαφέρον όλων. Ιδιαίτερα πρέπει να δοθεί μέριμνα για τα αιωνόβια δέντρα και δάση (Δρυγιάρες – Πρίνοι – Τρικοκκιές – Αχλάδες κ.τ.λ.).
Μέριμνα για την προστασία των επισημανθέντων στην περιοχή αρχαίων και μεσαιωνικών οικισμών κι εν καιρώ έναρξη ανασκαφής στα Κουνά και στο χωρίον της Φακής (Σπαθαριά).
 
Το Ανωγειανό Σπίτι
 – Με την ευκαιρία θα θέλαμε να επεκταθείτε στο θέμα του Παλιού Ανωγειανού Σπιτιού έργο ζωής σας και της αείμνηστης συζύγου σας Αμαλίας.
 – Τα Ανώγεια διαθέτουν απεριόριστες δυνατότητες τουριστικής ανάπτυξης εάν δημιουργήσουν τις ανάλογες πολιτιστικές και τουριστικές υποδομές.
Για την υλοποίηση δημιουργίας της βασικής αυτής έλλειψης διέθεσα ένα μεγάλο μέρος του χρόνου και των οικονομικών μου συμπαραστατούμενος από την αείμνηστη σύζυγό μου Αμαλία για τη συγκέντρωση μεγάλου αριθμού και αξίας αντικειμένων για να οργανωθεί όχι μόνο το παλιό σπίτι, αλλά να συγκροτηθεί ένα πλήρες ιστορικό και λαογραφικό μουσείο.
 – Από ότι ξέρουμε το υλικό έχει παραδοθεί στον Δήμο.
 – Βεβαίως. Κι ο Δήμος ανέλαβε την υποχρέωση να δημιουργήσει τις υποδομές και ένα Πολιτιστικό Οργανισμό (ΝΠΔΔ) για τη διαχείριση και λειτουργία των μουσειακών αυτών χώρων. Επιπροσθέτως παρέδωσα και τη βιβλιοθήκη μου καθώς και τα συγγραφικά δικαιώματα από τα 20 βιβλία μου (14 εκδοθέντα και 6 υπό έκδοση) που αφορούν τη ζωή και τον πολιτισμό των Ανωγείων και της Κρήτης γενικότερα ώστε να αποτελέσουν εσαεί πόρους του ιδρυθησομένου Πολιτιστικού Οργανισμού.
 – Αυτά τα είχαμε συζητήσει και σε παλαιότερη συνέντευξη. Δεν είχαμε πρόοδο στο μεταξύ;
 – Δυστυχώς. Η όλη διαδικασία άρχισε το 2013 και μετά πάροδο έξι και πλέον ετών ευρισκόμεθα ακόμη στην αρχή. Ευελπιστούμε ότι η μηχανή του Δήμου θα πάρει επιτέλους μπροστά.
Κι εμείς το ελπίζουμε. Γιατί θα βλέπαμε τα Ανώγεια όπως ποτέ δεν τα είχαμε φανταστεί.

Αφήστε μια απάντηση